اهمیت ایجاد امنیت و سالم سازی محیط های آموزشی

کودکان امروز در معرض بسیاری از موقعیت‌های استرس‌زا در محیط‌های اجتماعی، خانوادگی و آموزشی یا از طریق رسانه‌های مختلف قرار می‌گیرند. افراد مسئول با هر سمت و از هر جنسیتی باید بدانند چگونه کودکان را از حوادث و موقعیت‌های آسیب‌زا دور نگه دارند و در کاهش یا رفع ناراحتی‌های آنان و پیشگیری و مصون‌سازی‌شان سهیم باشند تا بتوانند باعث آرامش و راحتی زندگی آموزشی کودکان و خانواده‌ها باشند.

حوادث و رویدادهای اخیر در سطح مراکز آموزشی و فرهنگی پیش‌دبستان و دبستان و سطوح بالاتر، هراس از حضور افراد مختلف را در محیط‌های آموزشی افزایش داده است.

مدرسه با توجه به معنای عملیاتی و کارکرد مثبت آن در سراسر عالم، چه در گذشته و چه حال و از نظر مفهوم همیشه علمی و ارتقا‌دهنده آن، زیبایی خاصی و خاطره‌انگیزی را به ذهن می‌آورد. البته یادواره‌های آزاردهنده و تنبیهی نیز در طول تاریخ آموزش‌های مدرسه‌ای دامن‌گیر بسیاری از جوامع بوده است، اما چرا ترس و ناامیدی؟

امروزه صحبت بسیاری از مسئولان در زمینه کیفیت آموزشگاه‌هاست که به حق اندیشه محکم و مطلوبی است. بیشتر نگاه‌ها به سمت و سوی آموزش، برنامه‌ها، وسایل، اسباب‌بازی، اوقات فراغت، سازماندهی فضا و موضوعاتی از این‌گونه است ولی غافل نمانیم که امنیت و اطمینان حرف اول را می‌زند. به عقیده من، تأمین امنیت کودکان از نظر بدنی، روانی و جنسی حتی از آموزش، برنامه و کتاب و وسایل هم مهم‌تر است.

بدیهی و طبیعی است که والدین و دیگر افراد خانواده باید تا جایی که میسر و ممکن است درباره برنامه‌ها و موقعیت‌های آموزشی که کودکان در آن‌ها حضور پیدا می‌کنند، چگونگی رشد و تحول، فعالیت‌های کودکان و دغدغه‌ها و مشکلاتشان اطلاع حاصل کنند ولی از همه مهم‌تر باید از امنیت محیط‌های فیزیکی و آموزشی کودکانشان به میزان زیادی اطمینان حاصل کنند، که حتی ضریب یک درصد خطا نیز گزاف و ناپسند و نامطلوب است. در اینجا با سؤال‌هایی مواجه می‌شویم که پاسخ دادن به آن‌ها خطای دید و غفلت از نظارت را کاهش می‌دهد و صدالبته بهتر است که با نگاه و اندیشه‌ای مسئولانه به آن‌ها پاسخ دهیم:

• تعریف ما از آسیب‌های جسمی، آزارهای روانی، خشونت‌های بدنی و جنسی یا بدرفتاری و رفتار نامناسب و ناسالم در محیط‌های آموزشی و خانوادگی چیست؟

• محیط‌های آموزشی و خانوادگی باید دارای چه ویژگی‌های امنیتی و ایمن‌سازی باشند؟

• ویژگی‌های افراد آزاردهنده و افراد آزاردیده و کودکان آسیب‌پذیر و قربانی کدام‌اند؟

• کودکان قربانی و خانواده‌های آنان در مراحل اولیه و دوره‌های مختلف پس از تحمل آسیب و آزار جسمی و جنسی و روانی چه خصوصیاتی دارند و چه رفتارهایی از خود بروز می‌دهند؟ حساسیت به کدام نشانه‌ها لازم است؟

• روش‌ها و فنون آرامش بخشیدن، بازداری و توان‌بخشی به هنگام به وجود آمدن مشکلات جسمی و جنسی و خشونت‌ها با منشأ آزار و ناراحتی از انحاء مختلف کدام‌اند؟

• نحوه برخورد با کودک و خانواده‌های قربانیان چگونه است؟

• خانواده‌ها، مربیان و مدیران تا چه حد با تعاریف حقوقی و قانونی در زمینه مسائل آسیب‌زا آشنایی دارند؟

• برای هشداردهی و آگاهی‌رسانی به هنگام بروز خطر و پاک‌سازی محیط و دفع آدم‌های بیمار و محیط آلوده چه ابزارهایی وجود دارد؟

• شیوه گزارش‌دهی به هنگام مشاهده آزار و آگاهی از آن چیست؟

• به کجا باید مراجعه کرد؟ از چه کسی باید کمک گرفت؟

• چه کسی پاسخ‌گوست؟

• و آیا گزینش‌ها به خطا می‌رود؟

• و ...

حق این است که ایجاد امنیت، پاک‌سازی و سالم‌سازی محیط‌های آموزشی و خانوادگی بیش از خود آموزش اهمیت دارد. به‌عنوان مادر، مربی و مسئول گزارش‌دهی را جدی بگیریم و از مشاهده خشونت و آزار به بهانه دلسوزی غفلت نورزیم.

و...

ان‌شاءالله سال جدید تحصیلی سال رفع هراس‌های اجتماعی و خانوادگی درباره مسئله کودک‌آزاری و ایجاد امنیت و اطمینان بیشتر برای کودکان باشد. مربیان و مدیران و کارشناسان با طرح‌ریزی برنامه‌های به موقع و پیشگیرانه در رفع مشکلات کوشش کنند و دل‌نگرانی‌ها را کاهش دهند. باید بدانیم که شرارت و فساد و ناآرامی همواره دشمن یادگیری، تمرکز و آرامش و صلح بوده است. در محیط‌های آموزشی این واژگان معنای عمیقی دارند و در فرایند انسان‌سازی خلل‌های جبران‌ناپذیری ایجاد می‌کنند. باشد که کودکان و خانواده‌ها در همه حال در آرامش و راحتی به سر برند.