عکس رهبر جدید

برنامه‌ های درسی نوین در آموزش ‌و پرورش پیش ‌دبستان

  فایلهای مرتبط
برنامه‌ های درسی نوین در آموزش ‌و پرورش پیش ‌دبستان
در سال‌ های اخیر، برنامه‌ های درسی در کشورهای مختلف و براساس دیدگاه‌ ها و نگرش‌ های نوین شکل گرفته است. متأسفانه به دلیل ارتباط کم بسیاری از مراکز آموزشی و نیز برنامه‌ ریزان این سطح با دانشگاه‌ ها و نیز وابستگی شدید به روش‌ ها و رویکردهای سنتی و عادت شده قبلی، اشتیاق و علاقه‌ ای به شناخت درست آن‌ ها وجود ندارد. نداشتن متولی مستقیم و نبود یک مرکز تربیت درسی یکپارچه در سطح کشور نیز به این مسئله دامن زده است. در هر صورت، برای پذیرش برنامه‌ های نوین و الگوهای خاص این سطح از آموزش‌ ها قبل از هر چیز باید شناخت واقعی و کاملی از این برنامه‌ ها و کارکردهایشان در کشورهای تولیدکننده آن‌ ها داشته باشیم و به‌ ویژه با مقایسه تحلیلی این برنامه‌ ها به ویژگی‌ های مقبول آن‌ ها پی ببریم. از این‌ رو در این مقاله، هدف اصلی شناخت ویژگی‌ ها و اشتراکات و نیز وقوف بر اختلافات است تا مسئولان و برنامه‌ریزان با آگاهی از آن‌ ها برای شکل‌گیری و آموزش آن‌ها به مربیان و کارشناسان آمادگی لازم را پیدا کنند. در اینجا صرفاً به پنج برنامه برتر به شرح زیر خواهیم پرداخت. از سال ۲۰۰۰، سازمان توسعه و مشارکت اقتصادی (O.E.C.D) با وزرای آموزشی بعضی کشورهای داوطلب، برای شرکت در پروژه‌های ارزشیابی آموزش‌وپرورش دوران اولیه (ECEC) همکاری داشته است.هدف اساسی از اجرای این پروژه‌ها در حقیقت حمایت از توسعه و کیفیت‌زایی در این رشته است، زیرا در حال حاضر یادگیری مادام‌‌العمر کودکان از سال‌های کودکی و خردسالی در دستور کار بسیاری از کشورها قرار دارد. از دیگر سو، به منظور هدفمند کردن برنامه‌ها و ارتقای دانش بر پایه تحقیق و پژوهش، کارگاه‌ های مختلفی در این کشورها برگزار شده و در آن‌ ها درباره انتقال دانش بین‌ المللی در مورد کودکان و برنام ه‌های آنان و نیز سیاست‌ گذاری‌ های نوین و عناوین مورد علاقه برای پژوهش بحث و بررسی صورت گرفته است. اطلاعات حاضر نیز بر پایه کارگاهی است که از طرف وزارت آموزش‌ و پرورش کشور سوئد در استکهلم برگزار گردید. نکته دیگر اینکه در این شماره فقط به این پنج برنامه از منظر نوع نگاه و چشم‌ انداز به کودک خواهیم پرداخت.

شباهت های برنامه ها

بارزترین ویژگی مشترک تمام این برنامهها این است که کودک عنصری فعال در نظر گرفته میشود که خود آغازگر است، موجودی علاقهمند به محیط پیرامون است و برقراری ارتباط از جانب او صورت میگیرد. سابقه این نوع نگرش که باید به یادگیری کودک در پیشدبستان به گونهای متفاوت با دوران مدرسه نگریست، به زمان فردریک فردبل آلمانی برمیگردد؛ اگرچه نگرشهای مربوط به یادگیریهای مدرسهای نیز در حال تغییر است و در این صورت با نگاه ECEC نزدیکتر خواهد شد.

 

چشم انداز و نوع نگاه برنامه های نوین به تعریف و ویژگی کودک فعال

 در برنامه آموزش تجربی (EXE) بلژیک، کودک فعال از راه مشارکت و درگیر شدنش در تکالیف و موقعیتهای متفاوت قابل رؤیت است. میزان و درجه اشتغال و درگیری کودک در فعالیتهای مشخص بهعنوان نشانه و علامت یادگیری او مورد توجه قرار میگیرد. مشارکت و اشتغال در حقیقت کیفیتی است که هم در فعالیتهای منفرد و تنها و هم در تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران اتفاق میافتد. یادگیری کودک وقتی به نقطه اوج خود میرسد که کودک به معنای واقعی و کامل بر تکلیف و کاری که انجام میدهد، متمرکز شود و کاملاً جذب کار گردد.

در این نوع از برنامهها، اعتقاد بر این است که در کودکان نوعی اشتیاق و نیاز یا انگیزه برای دریافت بهتر از دنیای واقعی به وجود میآید. البته شیوه انگیزشی و نیاز پژوهشی هر کودک متفاوت است. اهداف برنامه نیز با مشارکت کودک حاصل میآید. به این معنی که کودک درواقع در فرایند یادگیری خود همراهی و مشارکت و به نوعی همکاری دارد.3 این برنامه بر مربیان و معلمان مشغولی متمرکز است که سعی در علاقهمند کردن کودک به هر چیز ممکن دارند و به او اجازه و فرصت میدهند تا به آنچه مورد علاقه و رغبت وی است بپردازد.

 مبنای اساسی برنامههای اسکوپ (H/S) نیز نظریه پیاژه، روانشناس سوئیسی درباره ساختار هوش و تغییرات تدریجی مرتبط با سن هر کودک میباشد. در اینجا، مفهوم کودک فعال این است که وی دانش و معلومات خود را در چارچوب رسش و پختگی زیستشناختی یا بیولوژیکی خود کسب میکند. تکلیف معلم و مربی نیز در اینجا حمایت کردن از کودک در جهت توسعه و پیشرفت خویش میباشد. بازی کودکان با یکدیگر و تعامل آنها اساس و پایه رشد و یادگیری محسوب میشود. با درک این مطلب که از نظر پیاژه، منظور از رشد و یادگیری، کار عملی روزمره با کودکان است. عنصر مهم این رویکرد، کار روزانه و مستمر در قالب فرایند طرحریزی، عمل و بازبینی4 است.

 در برنامه مراکز آموزشی رجیو امیلیا (ایتالیا)، کودک، بهعنوان موجودی شایسته، فعال و منتقد دیده میشود. در اینجا فراتر از نیاز کودکان، حقوق کودکان مورد تأکید فراوان قرار میگیرد. به علاوه، این کودک است که جستوجوگر و پژوهشگر است و در تعامل با پیرامون خود و در فرایندی مستمر به درک و تولید معنا میپردازد. تعامل و رویارویی دوجانبه برای خلق هویت و معنا و شناخت از دنیای پیرامون حائز اهمیت بسیار و حیاتی است؛ زیرا در برنامه رجیو امیلیا کودک عنصری بیهمتا و منحصربهفرد و غنی و سرشار و قدرتمند شناخته میشود.

برنامه‌ های درسی نوین در آموزش ‌و پرورش پیش ‌دبستان

منظور از عنصر بیهمتا و منحصر این است که به قابلیت و توانایی خلق معنا و نیز شناخت از دنیای پیرامون در کودک اعتماد و اطمینان ویژه وجود دارد. کسب دانش و یادگیری
بر این عقیده استوار است که در زمینه آنچه کودک انجام می
دهد و به آن اشتغال دارد، باید به او فرصت داده شود تا افکار و اندیشههایش را پرورش و توسعه دهد، فعالیتهای خود را  لذتبخش بداند و اعتمادبهنفس قوی و مثبتی پیدا کند. در این رویکرد، اعتقاد بر این است که باید به فرایند تعلیمی اجازه داده شود تا از طریق علایق و کنجکاویها و سؤالهای کودکان هدایت گردد. طبیعتاً، معلمان نیز باید به آنچه کودکان ابراز میکنند و واکنشهای آنان به قدر کافی توجه و نظارت کنند و آنها را پیگیری نمایند.

 در برنامه درسی سوئد برای کودکان فعال میتوان در اهداف تنظیم شده از نظر تحقق یادگیری و رشد پیشرفت کودک نگریست. مسئولیت مراکز پیشدبستانی در اینجا دادن فرصت به کودکان است تا در مسیری تنظیم شده و رو به اهداف پیش بروند. در اینجا، مرکز پیشدبستانی قرار است نوعی وحدت و یکپارچگی را شکل دهد که در آن کودک براساس مراقبت، شکوفایی و آموزشوپرورش رشد یابد. فعالیتها باید محرک بازی، خلاقیت و لذت و شادی کودکان باشند و در عین حال، از علایق کودکان در یادگیری استفاده کنند تا آنان بتوانند تحربهها و دانش و مهارتهای جدیدی به دست آورند. ایدههای جاری و تنوع آنها نیز باید مورد پژوهش قرار گیرند. مراکز پیشدبستانی باید سعی کنند این اطمینان حاصل آید تا کودکان در پرورش هویت خود احساس امنیت کنند، برای رشد تواناییها به منظور گوش دادن، روایت کردن، انعکاس و ابراز و بیان عقاید خود آزاد باشند و واژگان و مفاهیم مرتبط و همچنین مهارتهای ارتباطی خود را رشد و توسعه دهند. مهارتهای هر روزه و مستمر روزانه با یادگیری و اهداف رشد ارتباط درونی دارند. این همه نیز با تعدادی از کیفیات (بر حسب ویژگیها و مهارتها) مانند مهارتهای مشارکتی، مسئولیت، خودآغازگری، انعطافپذیری، مهارتهای انعکاسی، بازخوردها و نگرشهای فعال، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای حل مسئله، وضعیت انتقادی، خلاقیت، و نیز توانایی یادگیری به منظور یادگیری، ارتباط و همخوانی دارند. این کیفیتهای مختلف که عمومی هستند و بهعنوان بخشی از همه موضوعات مدرسهای دیده میشوند، بُعدی محوری در تدارک و آمادهسازی کودکان و دانشآموزان امروز برای جامعه فردا را تشکیل میدهند. همچنین، اهداف برنامه درسی سوئد بر معنا بخشیدن به دنیای پیرامون کودکان، زمینههای مرتبط با فرهنگ، علوم طبیعی، خواندن و نوشتن و ریاضی و موارد دیگر متمرکز است.

 برنامه‌ های درسی نوین در آموزش ‌و پرورش پیش ‌دبستانبرنامه تِهواریکی، از نظریه و ایدئولوژی رشد انسان مائوری5 تأثیر پذیرفته است؛ به این معنی که احترام عمیقی برای نیرو و انرژی زندگی از جهان هستی ـ جایی که همهچیز ارتباط درونی دارد ـ قائل است و نیز با نظریه یادگیری  ویگوتسکی6 مرتبط است که در آن زمینه اجتماعی بهعنوان یک نشانگر قوی و نیرومند برای یادگیری و رشد مطرح است.

در اسناد دولتی در زمینه کیفیت در عمل چنین بیان شده است که اهداف مطلوب و کلیه اعمال در آموزشوپرورش دوران اولیه کودکی و در رابطه با برنامه درسی در دو اصل هدایتگر یافت میشوند:

1. کار کردن با مشارکت والدین به منظور ارتقا و گسترش یادگیری و رشد هر کودکی که به این مراکز راه پیدا میکند یا دریافتکننده این نوع از خدمات است.

2. توسعه و بهکارگیری و اجرای یک برنامه درسی که به همه کودکان کمک کند تا یادگیرندگانی شایسته و قابل اعتماد باشند، از نظر بدنی و روحی سالم بار بیایند، از لحاظ حس تعلق از امنیت برخوردار باشند و سرانجام در کسب دانشی که بتوانند از آن طریق به جامعه کمکهای با ارزشی بنمایند، احساس ایمنی کنند.

روایت و گفتههای خود کودکان در این نوع از برنامه درسی بسیار حیاتی هستند. کودکان در شکلدهی به تدریس و فرایند یادگیری مرتبط با خطوط اساسی و اهداف موجود در برنامه درسی نقش فعالی دارند. مشارکت کودک در تدریس و نیز فرایند یادگیری بهعنوان مبنایی برای اجرا و ارزشیابی برنامه درسی تهواریکی مورد استفاده قرار میگیرد.

 

جمعبندی

در پنج نوع برنامه درسی نوین از جمله رجیو امیلیا، تِهواریکی، آموزش تجربی، های اسکوپ و برنامه درسی ملی سوئد، شباهتها و تفاوتهایی از منظر چشمانداز و نوع نگاه تربیتی به کودک وجود دارد.

کودک فعال7 که بارزترین ویژگی مشترک تمام این برنامههاست، در برنامههای پنجگانه تعریف و ویژگی خاص خود را دارد که توجه به آن در برنامهریزیها نشانگر شناخت عمیق از فلسفه و نظریههای زیربنایی آنهاست.

البته سایر ویژگیهای برنامهها در این مقال نمیگنجد و در شمارههای بعدی به آنها خواهیم پرداخت.

 

 

 

 

پی نوشت ها


1. organization for Economic Co-Peration and Development
2. Evaluation of Early Childhood Education
3. Co-Con structor
4. Plan, Do, Review
5. Maori
6. vygotsky
7. Active Child


 

۳۲۵۹
کلیدواژه (keyword): برنامه‌‌ های درسی نوین,رجیو امیلیا,ته‌ واریکی,آموزش تجربی,های اسکوپ,برنامه درسی ملی سوئد,کودک فعال,برنامه‌ های درسی نوین در آموزش ‌و پرورش پیش ‌دبستان,دکتر فرخنده مفیدی
حمید
۱۳۹۸/۰۴/۲۲
0
0
0

بله متاسفانه همین گونه است که می فرمایید مربی پیش دبستانی یک ناظر که برعملکردش درمجموعه آموزشی نظارت داشته باشد نیست هم چنین آموزش های متفاوت وسلیقه ای وسنتی که با رویکردهای نوین بسیار فاصله دارند نیز باعث شده که این دوره حساس نادیده گرفته شودو مربی مانند آموزشیارنهضت باید برود بنشیند دریک مرکزآموزشی و منتظر دانش اموزانی که می خواهند دراین دوره ثبت نام کند بنشیند و و تمام امور مربوط به ثبت نام و هزینه ها و کارهای اجرایی را خودش انجام دهدآیا مربی اجازه دارد این رویکردهارا کارکند


نام را وارد کنید
ایمیل را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید