هدف این طرح آموزشی عبارت است از «تقویت مهارت‌های بیانی دانش‌آموز، به‌گونه‌ای که بتواند هنگام صحبت در مورد موضوعی معین، چند نکته را رعایت کند:
1. شمرده سخن‌گفتن: کلمات را نه تند و شتاب‌زده و نه کند ادا کند.
2. تکیه بر حرف آخر هر کلمه: حرف آخر هر کلمه را ادا کند، به‌گونه‌ای که برای مخاطب واضح باشد.
3. سکوت‌کردن به جای اِ گفتن: از اِ گفتن بپرهیزد و به جای آن سکوت کند.
4. تکیه‌کلام نداشتن: تکرارنکردن یک کلمه مشخص در هنگام صحبت.
در ابتدا سنجش تشخیصی صورت می‌گیرد تا مسیر پیشرفت هر دانش‌آموز مشخص شود.
پیش‌نیاز
به نظر می‌رسد، قبل از اجرای مهارت‌های بیانی، مهارت‌های روان‌خوانی اولویت داشته باشند؛ به‌طوری که دانش‌آموزان در چهار تا شش هفته، با خواندن متن، فن‌های روان‌خوانی را بیاموزند و بعد سراغ دایره لغات خود بروند. این پیش‌نیازها عبارت‌اند از: 1. صحیح‌خوانی؛ 2. لحن خواندن با توجه به علائم نگارشی؛ 3. سرعت مناسب در روان‌خوانی.
مخاطبان
دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی
شیوه کار
1. معلم نکات را به‌صورت مختصر در قالب یک نسخه تصویری ضبط و در وبگاه برای دانش‌آموزان بارگذاری می‌کند.
2. به ازای هر هفته، یک داستان کوتاه در نظر گرفته می‌شود. در این طرح از داستان‌های مورچه (داستان‌های کوتاه با موضوعات تربیتی و طنز) استفاده شد. بهتر است داستانی انتخاب شود که بیش از یک صفحه نباشد و نیز موضوعی تربیتی داشته باشد تا بعد از اجرای دانش‌آموز برای پدر یا مادر، اهل خانه در مورد آن با هم گفت‌وگو کنند (البته ما در این طرح برنامه‌ای برای هدایت این گفت‌وگو نداریم).
3. بچه‌ها فایل صوتی یا تصویری کوتاهی(کمتر از دو دقیقه)، از اجراهایشان تهیه می‌کنند.
مراحل کار
الف) فیلم فن‌های مهارت‌های بیانی ضبط می‌شود. اگر به‌صورت پرده سبز اجرا شود، همراه تدوین آن، حدود یک‌ونیم ساعت طول می‌کشد. هر فیلم سه تا شش دقیقه است.
ب) هر هفته در روزی معین، یک داستان به همراه فن‌های مهارت‌های صحبت‌کردن، در وبگاه مدرسه مجازی برای دانش‌آموزان بارگذاری می‌شود.
ج) دانش‌آموزان تا دو روز بعد فرصت دارند داستان را بخوانند، با زبان خود آن را برای والدین تعریف کنند، از اجرای خود فیلم یا صوت تهیه و در وبگاه بارگذاری کنند. والدین نیز تا همین روز مهلت دارند به اجرای فرزندشان نمره بدهند. به نظر می‌رسد این فعالیت از دانش‌آموزان حدود 30 دقیقه و از والدین حدود 10 دقیقه وقت بگیرد.
د) معلم تا هفته آینده باید بازخورد بدهد. گوش‌دادن به هر نسخه صوتی، به همراه بازکردن و بستن آن در وبگاه و ارائه بازخورد متنی یا صوتی، حدود سه‌ونیم دقیقه طول می‌کشد.
ن) اجراهای دانش‌آموزان به فیلم تبدیل می‌شود؛ به همراه بازخورد معلم از فعالیت هفته قبل. این کار حدود دوساعت‌ونیم تا سه ساعت طول می‌کشد.
و) پس از تثبیت مهارت‌ها که ممکن است چندهفته‌ای طول بکشد، به بچه‌ها کمک می‌شود درباره اجراهای یکدیگر، شبیه مجری یا گزارشگر قضاوت کنند.
ه) در برخی مراحل، معلم می‌تواند بهترین اجراهای دانش‌آموزان را طبق نظرات اولیا انتخاب کند و آن‌ها را نیز در معرض دید بچه‌ها قرار دهد.
مکان
تمام فعالیت‌ها می‌توانند در وبگاه مدرسه مجازی صورت گیرند.
وسایل، امکانات، رسانه
رایانه کیفی یا تلفن همراه. امکانات ضبط فیلم توسط معلم
ارائه
1. ضبط فیلم فن‌های مهارت‌های بیانی
2. آماده‌سازی داستان‌ها به‌صورت پی‌دی‌اف
3. بارگذاری فیلم فن‌های مهارت‌های بیانی و داستان‌ها در وبگاه و مهلت‌دادن برای ارسال نسخه‌‌های صوتی یا تصویری اجرای بچه‌ها و امتیازدهی والدین تا دو روز بعد.
4. ارائه بازخورد به بچه‌ها: معلم، نسخه‌‌های صوتی یا تصویری اجرای دانش‌آموزان را گوش می‌دهد و به تک‌تک آن‌ها بازخورد می‌دهد. واضح است که بهترین بازخورد تصویری است. معلم به هر فرد، نکاتی را که رعایت کرده است و مورد تأیید اوست و نکاتی را که باید رعایت کند، تذکر می‌دهد. در عین حال، به جای بازخورد‌های تصویری و صوتی، می‌توان از بازخورد متنی استفاده کرد. برای مثال:
«سلام پسر/دختر خوبم... چقدر خوب تلاش کرده‌ای!
فقط بد نیست فن (نام فن گفته می‌شود) را بیشتر رعایت کنی. مثلاً.............»
در کنار این بازخورد متنی، بازخورد دیگری به‌صورت (عالی، خیلی خوب، متوسط، نیاز به تلاش بیشتر) نیز بر اساس فن‌های اجراشده داده می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم این بازخورد در پایان یک ماه یا دو ماه، به‌صورت نمودار، میزان پیشرفت دانش‌آموز را نشان دهد.
ارزشیابی
- بعد از تعریف داستان برای والدین، بچه‌ها باید بر اساس سنجه‌های معینی (مربوط به فن‌ها و نحوه اجرا بر اساس آن‌ها) ارزیابی قرار شوند و به آن‌ها از یک تا چهار امتیاز داده شود.
سنجه‌ها عبارت‌اند از:
الف) آیا شمرده صحبت می‌کند؟ (شتاب‌زدگی یا کندی)
ب) از مکث به همراه اِ یا موارد مشابه، پرهیز می‌کند و به جای آن سکوت و فکر می‌کند؟
ملاک: صفرتا 2 مورد: خیلی خوب/ 3 تا 4 مورد: خوب/ 5 تا 6: متوسط / بیشتر از 6 مورد: نیازمند به تلاش بیشتر)
ج) آیا حرف آخر کلمات را به‌صورت قابل‌فهم برای مخاطب بیان می‌کند؟
د) آیا تکیه‌کلام دارد؟ (کلماتی مثل «چیز»، «بعد»، «مثلاً» را خیلی تکرار نمی‌کند و آن‌ها را در جای صحیح خود به کار می‌برد).
ملاک:... صفر تا 2 مورد: خیلی خوب/ 3 تا 4 مورد: خوب/ 5 تا 6 مورد: متوسط/ بیشتر از 6 مورد: نیاز به تلاش بیشتر)
برای هر فن یک سنجه جداگانه در نظر گرفته می‌شود. در هر مرحله، یک فن ارزیابی می‌شود. هر فن 100 امتیاز دارد که 10 درصد آن به والدین، 60 درصد به ارزیابی سه نفر از هم‌کلاسان (با ذکر دلایل مشخص)، 20 درصد به خودارزیابی دانش‌آموز و 10 درصد به معلم مربوط است.
- ارزشیابی پایانی: در پایان طرح، دانش‌آموزان یک هفته فرصت دارند خود را برای یک سخنرانی چهاردقیقه‌ای آماده کنند. آن‌ها باید از کار خود فیلم بگیرند و آن را بفرستند. متن این سخنرانی را معلم (به‌صورت یکسان) تهیه می‌کند و در اختیار همه قرار می‌دهد.
پیشنهاد می‌شود ارزشیابی پایانی 500 امتیاز داشته باشد. 70 درصد (350 از 500) به فعالیت مستمر و عملکرد پایانی (پروژه سخنرانی) مربوط باشد و 30 درصد باقیمانده (150 از 500 ) به امتیاز بچه‌ها به هم اختصاص یابد.
در نهایت امتیازها می‌توانند موجب راهیابی دانش‌آموزان به گرفتن گواهی‌نامه فن بیان شوند یا نشان یا مدالی دریافت کنند.
کلاس برخط
- در کلاس برخط سطح آموزش باید بالاتر از کلاس نابرخط باشد. برای رسیدن به این هدف، نمونه‌هایی از الگوی صحبت متناسب با رعایت قواعد در حد سه دقیقه آماده و ارائه می‌شوند. نمونه‌ها باید خیلی ممتاز باشند و زیرکانه ریزه‌کاری‌ها را در بر داشته باشند. مثلاً آن‌قدر طنز‌آمیز باشند که خنده بچه‌ها کمی مانع از قضاوت آن‌ها شود.
- دانش‌آموزان به این نمونه‌ها توجه می‌کنند و سپس بر اساس معیارهایی که بلدند، آن‌ها را قضاوت می‌کنند. سپس با شرکت در نظرسنجی، با ذکر دلیل، به این کار امتیاز می‌دهند.
- روش دیگر اجرا این است که یک نسخه صوتی را خود بچه‌ها در قالب کارگروهی بررسی کنند و نقاط مثبت و منفی اجرا را توضیح دهند.
- جلسات برخط بهتر است دو جلسه یک‌بار صورت بگیرد. یعنی بعد از آموزش هر دو فن، یک جلسه برخط باشد.
- بعد از آموزش چهار فن، یک جلسه مفصل برخط نیاز است تا همه فن‌ها بازبینی شوند.