اعتمادالسلطنه از جمله رجال سیاسی اهل علم در دوره قاجار بود که با توجه به نفوذ در دربار و تصّدی ریاست دارالترجمه و دارالتألیف و دسترسی به منابع دست اول و امکانات درباری آن زمان، آثار ترجمه‌ای و تألیفی فراوانی از خود به جا گذاشته
است. فصل‌نامه رشد آموزش تاریخ در مقاله‌ای به نقش وی در عصر ترجمه قاجاریه پرداخته است.
«زهرا مروتی» و «عباس توسلیان» در بخشی از مقاله خود آورده‌اند: «از بُعد علمی، اعتمادالسلطنه مترجمی توانا، پژوهشگری نکته‌بین در جغرافیا، محققی نکته‌سنج در تاریخ و جست‌وجوگری است که علاوه بر تألیف کتاب‌هایی در تاریخ و جغرافیا، کتاب‌هایی
در زمینه فلاحت، باغبانی، ممیزی املاک، نفوس و فرهنگ‌لغت تألیف کرده است.»
با توجه به کثرت تألیفات و ترجمه‌ها و مقالاتش (حتی اگر به عقیده برخی کارشناسان، این آثار در اصل از آن او نباشند)، توانمندی و مدیریت وی در هماهنگی گروه مترجمان و مؤلفان ستودنی است.
آثار و تألیفات وی شماری از منابع اولیه دوران قاجار و به‌خصوص تاریخ عصر ناصری را به خود اختصاص می‌دهند.
نکته مهم در مورد آثار او این است که وی بی هیچ مشکلی به منابع دست اول و ناب تاریخی و اسناد حکومتی دسترسی داشته و در تألیفات خود از آنها بهره جسته است. همچنین مطالب بعضی از تألیفاتش حاصل دیده‌ها و شنیده‌های خود اوست به این معنی که شخصاً در زمان وقوع رویدادها
حضور داشته یا حداقل با وجود یک واسطه از چند و چون ماجرا مطلع شده است.
ادامه این مقاله به تألیفات و ترجمه‌های تاریخی منسوب به اعتمادالسلطنه و دیدگاه‌های متفاوت نسبت به آثار وی اختصاص دارد.
متن کامل مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش تاریخ، شماره 48، پاییز 1391
منتشر شده است.