در «رشد آموزش زیستشناسی»
وسعت قلمرو حکومت اسلامی، دسترسی به ثروت و مواد خام را برای صنعت و کشاورزی فراهم کرد و به دنیای اسلام امکان داد تا بتواند از نظام آموزشی و هزینههای تحصیلی حمایت کند و اساس مشارکت دنیای اسلام را در تاریخ زیستشناسی و علم بنا نهد.
مجله رشد آموزش زیستشناسی در مقالهای به نقش دانشوران سرزمینهای مسلمانان در گسترش علم زیستشناسی در جهان
پرداخته است.
این مقاله با ترجمه الهه علوی منتشر شده است. در بخشی از این مقاله به نقش برخی تحقیقات دانشوران اسلامی در نظریه تکامل پرداخته است: «بخشی از تحقیقات دانشوران اسلامی در زیستشناسی به احیای نظریه تکاملی اختصاص داشت که آناکسیماندر به آن اشاره کرده
بود. جاحظ دانشور پیشرو در جانورشناسی از مهمترین افراد در تئوری اسلامی تکامل بود. جاحظ رساله مشروحی با نام کتاب الحیوان نوشت که از مهمترین کارها در تاریخ زیستشناسی شد. این کتاب شرح مفصلی از 350 گونه جانور است که با توصیفهای شعری و ضربالمثلهای شناخته شده
همراه است. جاحظ اولین دانشوری بود که به اهمیت محیط در بقای جانوران پی برد و دریافت که محیط، احتمال بقای جانور را تعیین میکند. نزاع برای بقا، تئوری پیشنهادی او و در واقع طلایهدار بقای اصلح داروین بود. جاحظ زیرکانه بیان کرد که جانوران برای زنده ماندن نزاع
میکنند، برای یافتن غذا میکوشند، از شکار شدن فرار میکنند و آنقدر زنده میمانند تا زادآوری کنند. بنابراین موفقترین افراد، صفات خود را به نسل بعد منتقل میکنند و به این ترتیب این زادهها احتمال بقای بیشتری در محیط دارند.
جاحظ در تشریح نظراتش درباره زنجیره غذایی میگوید جانوران به جستوجوی غذا میپردازند اما شکار نیز میشوند. این ویژگی در یک زنجیره تداوم دارد. جاحظ همچنین میدانست که زنجیرهها یک بعدی و یک اندازه نیستند و جانوران بیش از یک منبع غذایی دارند. او حتی تئوریاش
را به صفات وراثتی انسان تعمیم داد: انسانها با محیط سازگار میشوند، افرادی که پوست تیره دارند در اقلیمهای خشکتر و داغتر زندگی میکنند.»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش زیستشناسی، شماره 87، تابستان 1391 منتشر شده است.