در «رشد آموزش فنیوحرفهای»
استانداردهای شایستگی در طراحی برنامههای مهارتآموزی شایستهمحور از جایگاه و اهمیت ویژهای برخوردار است؛ به نحوی که بدون پرداختن به آنها تدوین برنامههای درسی امکانپذیر نخواهد بود.
فصلنامه رشد آموزش فنیوحرفهای در شماره جدید خود با ارائه مقالهای به موضوع «استانداردهای شایستگی و فرایند تدوین آن» پرداخته است.
دکتر بهناز مرجانی نویسنده این مقاله پژوهشی در مقدمه آن آورده است:
«در قرن بیستویکم آنچه حائز اهمیت است نه کمیت نیروی انسانی، که کیفیت آن است. از اینرو پرورش استعداد و تواناییهای افراد از ارزش خاصی برخوردار است. یکی از رویکردهایی که امروزه در تربیت نیروی انسانی و بهویژه در آموزشهای حرفهای و مهارتآموزی بهکار میرود
رویکرد شایستگی است. آموزش و مهارتآموزی شایستگیمحور، آموزشی مبتنی بر پیامد است که با نیازهای در حال تغییر فراگیران، معلمان و جامعه سازگار است. بهعبارت دیگر برنامهریزی و یادگیری مبتنی بر شایستگی در قلمرو شغلی، به معنای شناسایی شایستگیهایی است که با عملکرد
آینده فرد ارتباط مستقیم دارد، بنابراین میتواند اهداف برنامه آموزشی را تشکیل دهد. بدون تردید تدوین شایستگیهایی که بتواند هم در عرصه آموزش و هم در حوزه کار مناسب باشد، امری دشوار است و مستلزم هماهنگی کارفرمایان، برنامهریزان و عوامل اجرایی نظام آموزشی است.
در واقع در فرایند تدوین برنامههای درسی شایستگی محور آنچه مبنا قرار میگیرد تحلیل شایستگیهایی است که براساس آنها باید برنامهها و مواد آموزشی تهیه شود. بنابراین تعیین استانداردهای شایستگی که به شیوههای مختلف صورت میگیرد، اساس برنامهریزی درسی مبتنی بر شایستگی
را تشکیل میدهد. بدیهی است تدوین و کاربرد این استانداردها مستلزم طی فرایندی است که در این نوشتار به بررسی آن میپردازیم.»
نویسنده در ادامه مقاله با طرح این مطلب که لزوم تهیه استانداردهای شایستگی این سؤال را مطرح میسازد که چه کسانی میتوانند استانداردها را تدوین کنند؟، آورده است: فینچ و کرانکلیلتن معتقدند:
«استانداردها باید توسط افرادی تنظیم شود که برای تدوین ضوابط برنامههای حرفهای/ شغلی با کیفیت، توانمندترین افراد هستند. این افراد عبارتاند از معلمان حرفهای/ شغلی، دانشآموزان، کارکنان، کارکنان شاغل در حوزههای مرتبط به حوزههای شغلی مورد بحث، مدیران، سرپرستان
شغلی و برنامهریزان درسی. در برخی موارد استانداردهای معین در سطح ملی تدوین و برای همه برنامهها/ دورههای ایالتی و محلی بهکار گرفته میشوند» (ترجمه فتحی واجارگاه و همکاران، 1338، ص 73). به این ترتیب در تدوین استانداردهای شایستگی باید همه افراد ذینفع مشارکت
داشته باشند.
فرایند استانداردسازی شایستگیها، مرحله مفهومسازی، مرحله تحلیل کیفی کار، مرحله استانداردکردن شایستگی، ارزشیابی و صدور برای شایستگیها و مرحله مهارتآموزی به کمک شایستگیها از موضوعهایی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است.
متن این مقاله را میتوانید در فصلنامه رشد آموزش فنیوحرفهای، شماره 27، تابستان 1391 ببینید.