در فصلنامه «رشد آموزش قرآن»
یکی از راهبردهای فهم معانی آیات قرآن کریم، استناد به احادیث و روایات منقول و معتبر از پیشوایان معصوم (ع) است که در آموزههای دینی به عنوان «سنت» قلمداد شده است.
کارکردهای این فرایند، یکی از موضوعات بایسته تأمل و شایسته تدبر است که مقالهای از فصلنامه رشد آموزش قرآن به آن پرداخته است.
اسماعیل نساجیزواره، دبیر دبیرستانهای منطقه زواره استان اصفهان در مقالهای به کارکردهای سنت در تفسیر آیات قرآن کریم اشاره کرده است.
نویسنده «تفصیل آیات مجمل»، «تبیین احکام مطلق به صورت مقید»، «نهی از تفسیر به رأی»، «تأیید روشهای متنوع تفسیر» و «تأویل آیات» را بخشی از کارکردهای سنت در تفسیر قرآن برشمرده است.
در بخش «نهی از تفسیر به رأی» آمده است: «از پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) به طور صریح سخنانی به ما رسیده است که در آنها تفسیر به رأی را نکوهش کردهاند. منظور از تفسیر به رأی این است که کسی قرآن را به میل و هوای خود و یا به صرف آشنایی با زبان عربی، بدون استفاده
از قراین متقن تفسیر کند و یا نظر خود را بر قرآن تحمیل نماید. پیامبر اکرم (ص) میفرماید: «خداوند فرمود که هر کس سخن مرا به رأی خود تفسیر کند، به من ایمان نیاورده است.» و نیز امام صادق(ع) فرمود: «هر کس به رأی خود قرآن را تفسیر کند، هر چند درست باشد، برای او
پاداشی نیست.»
بنابراین میتوان ادعا کرد آنچه بیش از همه چیز در تفسیر قرآن مورد نهی اهل بیت (ع) قرار گرفته، تفسیر به رأی است که از بینشهای انحرافی و پیروی از گرایشها و هواهای نفسانی نشأت میگیرد.
باز امام صادق (ع) در سیره قرآنی خود، هلاکت مردم را در تفسیر به رأی نسبت به آیات متشابه میداند؛ زیرا آنان حقیقت چنین آیاتی را نمیفهمند. آنگاه با رأی خود و پیشداوری، تأویلاتی برای آیات متشابه قائل میشوند؛ به طوری که خود را از اوصیای الهی بینیاز میبینند.
چنین افرادی مورد ملامت و سرزنش هستند.»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش قرآن، شماره 37، تابستان 1391
منتشر شده است.