مقالهای از «رشد زبان و ادب فارسی»
تلمیح یکی از آرایههای بدیع معنوی و دارای دو ژرف ساخت تشبیه و تناسب است و در اصطلاح علم بدیع عبارت است از اشاره تصریحی یا تلویحی کوتاه به شخص، مکان یا رویداد یا یک اثر ادبی دیگر. فصلنامه رشد آموزش زبان و ادب فارسی یکی از مقالات
خود را به این موضوع اختصاص داده است.
یوسف قدیمی کارشناس ارشد زبان و ادب فارسی نویسنده این مقاله است.
تفاوت تلمیحات شعر نو با تلمیحات شعر سنتی عنوان قسمتی از مقاله است. در این بخش میخوانیم: «بهطور کلی تلمیح در شعر قدیم بیشتر در حوزه تلمیحات مذهبی (تلمیح به آیات قرآن و احادیث) و تلمیحات داستانی (اساطیری، عاشقانه) بوده است. اما تلمیح در شعر نو، داستان نوی
دارد؛ زمینه تلمیحات سنتی بسیار محدود میشود؛ مخصوصاً تلمیحات اسلامی، و از تلمیحات ایرانی جز به اسامی معروف از قبیل آرش، اسفندیار، سیاوش و شیرین و زرتشت اشاره نمیشود اما تلمیحات جدیدی از ایران باستان وارد شعر میشود.
تلمیحات شعر نو دارای خصوصیات و ویژگیهایی است که آن را از تلمیحات شعر سنتی متمایز میسازد؛ از جمله:
1. دیداری بودن تلمیحات
2. برجستهسازی تلمیحات
3. اندک بودن تلمیحات به آیات و احادیث
4. نبود تلمیحات عاشقانه»
در توضیح مورد چهارم میخوانیم: «یکی از دستاویزهای شاعران کلاسیک در امر تلمیحسازی، داستانهای عاشقانهای چون لیلی و مجنون، خسرو و شیرین و شیرین و فرهاد است اما در شعر نو با توجه به اینکه موضوع اصلی آنها مسائل اجتماعی و سیاسی است، چندان به مسائل عاشقانه توجهی
نشان داده نشده است و اگر گاهی هم در لابهلای اشعار یکی از شاعران اشارهای به داستانی عاشقانه شده باشد، جنبه عشقی آن مدنظر نیست.»
متن کامل این مقاله را میتوانید در فصلنامه رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 110، تابستان 1393 بخوانید.