مقاله‌ای از «رشد زبان و ادب فارسی»
فصل‌نامه رشد آموزش زبان و ادب فارسی در جدیدترین شماره خود، مقاله‌ای را به موضوع بررسی آرکی‌تایپ (کهن الگو) در شعر آی آدم‌های نیمایوشیج اختصاص داده است. آرکی‌تایپ از اصطلاحات مکتب روان‌شناسی تحلیلی یونگ است. او این اصطلاح را برای
تجارب و تصاویر جمعی به ارث رسیده از اجداد باستانی بشر به‌کار برده است.
سیدامیر قدمی کارشناس ارشد مشاوره و حسین نظریان کارشناس ارشد زبان و ادب فارسی نویسندگان این مقاله‌اند. در ابتدای مقاله می‌خوانیم: «اصطلاح آرکی‌تایپ که در فارسی به کهن الگوها، صورت‌های ازلی، نمونه‌های آغازین، انواع کهن، الگوهای باستانی و صور اساطیری برگردانده
شده است، از مهم‌ترین اصطلاحات مکتب روان‌شناسی تحلیل یونگ است. او این اصطلاح را به معنی تصاویر نخستین و لایه‌های رسوبی روانی به‌کار می‌برد. یعنی اشکال متکرری از تجربیات زندگی پدران باستانی ما که به ناخودآگاه عمومی نژاد بشری به ارث رسیده است.»
نویسندگان مقاله در ادامه به بررسی کهن الگوها در شعر «آی آدم‌ها» اثر نیمایوشیج پرداخته‌اند. در قسمتی از مقاله آمده است: «این شعر در عین سادگی که ممکن است تصاویر و حوادث آن برای هر کسی آشنا باشد شعری نمادین و مبهم است. در این شعر آرکی‌تایپ‌های متعددی را می‌توان
یافت که سخن شاعر را به ابهام و تاحدودی خلسه‌های سوررئالیستی، نزدیک کرده‌اند. نگاه تازه شاعر به عناصر طبیعی و تصاویر ذهنیِ برخاسته از ناخودآگاه او، اندیشه و مفاهیمش را در هاله‌ای از ابهام پوشانده است. بسیاری از نمادهایی که شاعر برای بیان وضعیت جامعه عصر خود
به‌کار گرفته است، اگرچه ناشی از اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی زمان اویند، ریشه در کهن الگوها دارند و از ناخودآگاه جمعی او برمی‌آیند.»
در بخشی دیگر از مقاله می‌خوانیم: «از همان آغاز شعر، گویی شاعر بر بلندای زمان ایستاده است و چون گزارشگری، قصه‌وار و کلیشه‌ای، آنچه را می‌بیند، در قامتِ فریاد می‌پیچد و بیان می‌کند. فریادِ «آی آدم‌ها» که در آغاز شعر و چند جای دیگر هم شنیده می‌شود؛ فریادی دردناک
است که در انتهای شعر برای چندمین بار تکرار می‌شود. در حقیقت، شروع شعر پایان آن است و پایان آن، گویی به شروع دیگر می‌‌انجامد. آغازی است که انجامی ندارد و به ابدیت می‌پیوندد. هم‌چون دایره‌ای دور می‌زند و می‌چرخد و هیچ‌گاه تمام نمی‌شود. در مکتب یونگ، دایره و
اشکال کروی به ماندلا (دایره جادویی) تعبیر می‌شود که کهن الگوی تجمع، جمعیت یا وحدت و کمال است و حکایت از آرمان‌های کهن بشری دارد.»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 109، بهار 1393 منتشر شده است.