حلقههای رویشی درختان چیستند و چرا تغییر میکنند؟ چگونه میتوان به سن درخت پی برد؟ چگونه میتوان فهمید که وضعیت آبوهوا در طول عمر درخت چگونه بوده است؟ جواب همه این سؤالات در حلقههای تیره و روشنی است که روی کنده درختان یا در
مقطع چوبهای بریده شده، مشاهده میشود. یکی از مقالات جدیدترین شماره فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی به این موضوع اختصاص دارد.
این مقاله به قلم نوشین طغرائی، دکترای تخصصی بیولوژی و آناتومی چوب نوشته شده است. در قسمتی از مقاله میخوانیم: «چوب بانک اطلاعاتی با حساب بلندمدت است، در حالی که برگها و سایر اندامهای گیاهان، اطلاعات سطحی و محدودی از محیط گذشته گیاه در اختیار میگذارند.
در مناطق معتدل مانند سرزمین ما، درختان هر سال در قالب یک حلقه رویشی، چوب جدید تولید میکنند که نشاندهنده سن درخت خواهد بود. پهنای این حلقهها در سالهای مساعد بیشتر و در سالهای سرد و خشک کمتر است. سیگنالهای فیزیولوژیکی که از محیط تحمیل میشوند، در تشکیل
بافتها و در ابعاد عناصر تشکیلدهنده چوب مشاهده میشوند.»
قسمت دیگر مقاله «حلقههای رویشی سخنگو» است. در این بخش آمده است: «حلقههای رشد سالیانه در شرایط معمولی رشد، در مقطع عرضی تنه درخت بهصورت تقریباً متقارن و منظم دیده میشوند. بنابراین وجود هر گونه عامل برهم زننده این نظم، اعم از برون مرکزی شدن تا دوایر نادرست
بازگو کننده عوامل محیطی از جمله یخبندان، خزان برگها (مثلاً بهدلیل طغیان حشرات) و کج یا خم شدن درخت بهدلیل تنشهای داخلی یا خارجی مانند رقابت نوری است. رشد درختان در سنین جوانی با سرعت بیشتر و با صرف انرژی بیشتر به تولید حلقههای پهنتر میانجامد. میزان
چوب بهاره در این حلقهها کمتر از حلقههای رویشی میانسالی درخت است.» در نتیجهگیری این مقاله چنین آمده است: «تغییرات شرایط زیستی، آثار معنادار و قابل بررسی را در بافتهای چوبی گیاهان بر جای میگذارند که تاریخ حوادث و رویدادهای زیستمحیطی پیرامون گیاهان به
حساب میآید. علوم بینرشتهای دیرینه شناسی گیاهی و گیاه باستانشناسی میتوانند با بررسی این آثار بخش مهمی از رازهای گذشته را آشکار کنند.»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی، شماره 76، بهار 1393 منتشر شده است.