پدیده برف دریاچهای عنوان یکی از مقالات جدیدترین شماره فصلنامه رشد آموزش جغرافیاست. مفهوم و سازوکارهای برف دریاچهای و متغیرهای مؤثر بر آن بخشهای این مقاله را تشکیل میدهد.
ترجمه و تدوین این مقاله به قلم دکتر فرامرز خوشاخلاق استادیار دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران و نیما فرید مجتهدی کارشناس ارشد اقلیمشناسی است.
در تعریف پدیده برف دریاچهای آمده است: «در طول فصول پاییز و زمستان در بسیاری از نواحی شرق ایالات متحده و کانادا حجم عظیمی از برف ریزش میکند. این برف که به سبب تأثیر دریاچهها بهوجود میآید از اختلاف دما بین هوای سرد قطبی عبور کننده از روی آب نسبتاً گرم پنج
دریاچه بزرگ تولید میشود. برخلاف بیشتر توفانهای برف، برف دریاچهای در اثر کم فشارهای قوی ایجاد نمیشود، بلکه در اثر گذر هوای خشک قطبی (که سبب ایجاد هوای صاف و پایدار روی قارههاست) بهوجود میآید. این هوای سرد (قطبی) هنگام عبور از روی دریاچههای بزرگ رطوبت
را میگیرد و آن را بهصورت برف در کرانههای جریان سوی باد بر جای میگذارد. بنابراین در حالیکه دیگر قسمتهای شمال شرق ایالات متحده بعد از عبور یک جبهه سرد دارای هوای صاف هستند، مردم حاشیه بزرگ فوق منتظرند تا سامانه تولید برف دریاچهای به کار افتد. نوارهای
ابری مربوط به برف دریاچهای، بهطور قابل ملاحظهای ماندگارند و به عنوان عامل تداوم ریزش برف برای یک دوره 48 ساعته و با حجمی که گاهی از یک توفان عادی زمستانه تجاوز نمیکند (زمانی که با یک کم فشار همراه میشود) شناخته میشوند. میزان بارش برف دریاچهای تا حدود
193 سانتیمتر در 24 ساعت با شدت بارشی بیش از 15 سانتیمتر در ساعت گزارش شده است. گذشته از این، چون بادهای همراه توده هوای قطبی عموماً از جهت جنوب غرب تا شمال غرب میوزند، برف دریاچهای اغلب بر روی کرانههای شرقی تا جنوب شرقی دریاچهها ریزش میکند. بهطور کلی،
برف دریاچهای 30 تا 60 درصد ریزش برف سالانه روی سواحل شرقی و جنوب شرقی دریاچههای بزرگ ایالات متحده را تشکیل میدهد.»
در ادامه مقاله درباره متغیرهای سهیم در برف دریاچهای میخوانیم: «توزیع برف دریاچهای به عناصر و عوامل گوناگونی وابسته است که تعدادی از آنها با وضعیت جوی غالب همراهاند در حالیکه موارد دیگر به عملکرد عوامل جغرافیایی در نواحی مجاور دریاچه بستگی دارند. این عوامل
عبارتند از:
1. عناصر و عوامل جوی
2. شرایط محیط جغرافیایی
3. ویژگیهای خط ساحلی
ادامه مقاله به توضیح و تشریح هر یک از این عوامل اختصاص دارد. متن کامل این مقاله در
فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 105، زمستان 1392 منتشر شده است.