منبع: «رشد علوم اجتماعی»
دکتر لطیف عیوضی، مسئول گروه علوم اجتماعی دفتر تألیف کتاب‌های درسی در مقاله‌ای به انواع مفاهیم موجود در حوزه علوم اجتماعی پرداخته است. این مقاله با عنوان «مفاهیم اجتماعی کتاب‌های درسی» در جدیدترین شماره فصل‌نامه رشد آموزش
علوم اجتماعی منتشر شده است.
در بخشی از این مقاله می‌خوانیم: «مفاهیم موجود در علوم اجتماعی سه دسته‌اند:
1. مفاهیم مشاهده‌ای
2. ساخته‌ها
3. مفاهیم تبیینی
در توضیح ساخته‌ها آمده است: «ساخته‌ها به اشیای قابل مشاهده اشاره دارند ولی اسامی آن اشیا نیستند؛ مانند مفهوم «نقش اجتماعی» فرد در جامعه. در واقع، از مشاهده نقش فرد صحبت می‌شود ولی مشاهده مجموعه رفتار فرد رؤیت نقش او نیست. هم‌چنین مفهوم «جامعه» هرچند واقعی است،
دیدنی نیست.
ساخته‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: اولیه و تمثیلی. ریشه اولی در مشاهده‌ای است که به‌طور مستقیم با ساخته پیوند دارد؛ مانند مفهوم «جامعه» که به رفتارهای افرادی که قابل مشاهده‌اند اشاره دارد. دومی مانند مفهوم «نیرو» است که در علم فیزیک مفهومی اولیه است
ولی در جامعه‌شناسی، هرچند از آن بسیار استفاده می‌شود، مفهومی تمثیلی است؛ زیرا هیچ چیز قابل مشاهده‌ای وجود ندارد که بتوان براساس آن ساخته «نیروی اجتماعی» را به‌وجود آورد.»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 60، پاییز 1392 منتشر شده است.