در «رشد آموزش علوم اجتماعی»
یکی از مقالات فصل‌نامه رشد آموزش علوم اجتماعی به موضوع اقتصاد بدون نفت و انتخاب راهبردهایی برای آن اختصاص دارد.
مقاله «اقتصاد بدون نفت و انتخاب راهبردها» به قلم زهرا آقایی
نگاشته شده است. وی بعد از ارائه تاریخچه‌ای از الگوهای تجارت و تأثیر آن بر توسعه و مروری بر اقتصاد تک محصولی، به راهبردهای تولیدی و تجاری اشاره کرده و آن‌ها را چنین برشمرده است:
ـ راهبرد تولید برای بازارهای داخلی
ـ راهبرد تولید ماشین‌آلات و تکنولوژی‌های تولید به همراه حداکثر کیفیت
ـ راهبرد تولید ماشین‌آلات سنگین کارخانه‌ای و کامیون‌ها و جرثقیل
ـ راهبرد رشد مبتنی بر صادرات (الگوی تجارت برون‌گرا)
در توضیح راهبرد تولید برای بازارهای داخلی آمده است: «این راهبرد را کشورهای هند و چین تا قبل از دهه 1980 اتخاذ کردند که اصطلاحاً به آن «سیاست جانشینی واردات» نیز گفته می‌شود. کشورهای مذکور چون با نیروی کار فراوان مواجه بودند و با واردات فناوری از خارج جمعیت
انبوهی بیکار می‌شدند، از این راهبرد استفاده کردند.
ناگفته نماند که هند تمام فناوری را به صورت ابتدایی در داخل تولید می‌کرد، به‌طوری که هیچ ماشین‌آلات غیربومی در آن کشور در آن مقطع زمانی دیده نمی‌شد.
پس از این راهبرد، کشور هند به‌دلیل فاصله زیادی که با صنعت و فناوری کشورهای جهان پیدا کرد.
برخلاف کشور ما، برای صنعتی شدن دست به مونتاژ گسترده هرگونه محصولات کارخانه‌ای نزد، بلکه به تولید محصولات نرم‌افزاری روی آورد.
امروزه یکی از مهم‌ترین صادرات هند تولید و فروش انواع برنامه‌ها و بازی‌های رایانه‌ای و تولید سخت‌افزارهای IT و ICT برای بانک‌ها و سایر مؤسسات است.»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 58، بهار 1392 منتشر شده است.