حفظ بهداشت روانی و جسمی
همه ما این ضربالمثل را شنیدهایم که عقل سالم در بدن سالم است. بنابراین، یکی از نیازهای ابتدایی برای داشتن زندگی سالم و بانشاط، داشتن بدنی سالم است. برای داشتن بدن سالم به چه چیزهایی نیازمندیم: تغذیه سالم، ورزش، بهداشت و... . بدون شک، هر یک از نمونههای مطرح شده، بهطور مستقیم و غیرمستقیم با محیط زیست ارتباط دارند. به نظر شما، آیا استفاده از مواد غذایی سالم، انجام حرکات ورزشی و بهداشت جسمی و روانی، در محیط آلوده امکانپذیر است؟ شما میتوانید صرفنظر از اینکه معلم چه درسی هستید و با توجه به وظیفهای که همه ما در حفظ محیط زیست داریم، توجه دانشآموزان را به موضوعات آشنا، ناآشنا و جدید در این حوزه جلب کنید؛ بهگونهای که آنها متوجه بحرانهای زیستمحیطی بشوند. در این زمینه میتوانید با طرح پرسشها، و نشاندادن انواع محتواهای سمعی و بصری، به آنها کمک کنید، مسائل را بشناسید و پاسخهای خود را نیز در قالبهای گفتاری، نوشتاری، تصویری و ... ارائه کنید. در این زمینه میتوان به انواع آلودگیهای صوتی و هوا، و آب و نقش آنها در از بینرفتن سلامتی جسمی و روحی اشاره کرد.
برقراری امنیت
این حدیث نبوی را بارها شنیدهایم که ارزش دو نعمت از مردم پوشیده است: سلامتی و امنیت. شاید برای دانشآموزان ارتباط سلامتی با موضوع محیط زیست تا حدودی قابل تبیین باشد، اما بررسی امنیت و ابعاد مختلف آن، از جمله امنیت زیستمحیطی، یکی از موضوعاتی است که تا حدودی از آن غفلت شده است. لازم است معلمان با بررسی ابعاد امنیت، از جمله امنیت زیستمحیطی، به روشنشدن هر چه بیشتر این مفهوم در ذهن دانشآموزان کمک کنند. توجه به این نکته که امنیت تنها دور بودن از خطرهای مادی و معنوی نیست، بلکه «وجود شرایط مطلوب برای تحقق اهداف است و بررسی این تعریف در حوزه زیستمحیطی، بهگونهای که دانشآموزان بتوانند آنچه را در حوزه محیط زیست مخل امنیت فردی و اجتماعی ماست شناسایی کنند، بسیار مهم و حیاتی است. در این زمینه میتوان توجه دانشآموزان را به مشکلات ناشی از بیآبی و کمآبی و زلزله جلب کرد.
رعایت فرهنگ اسلامی-ایرانی
حفاظت از محیطزیست از گذشته تا حال در فرهنگ ما ریشه داشته است. از جمله میتوانیم به جشن نوروز، جشن روز دهقان و رسم نهالکاری اشاره کنیم که همهساله در اکثر مناطق کشور برگزار میشوند. از سوی دیگر، دین مقدس اسلام همواره به پاکی و حفظ محیط زیست تأکید کرده است. اما با کمال تأسف، این توجه و تأکید در محدودهای خاص باقیمانده یا تحت تأثیر شرایط خاص، سبب شکلگیری فرهنگ حفاظت از محیط زیست و تقویت آن نشده است. پس راهاندازی برنامههای فرهنگی و هنری، بهمنظور نهادینهکردن فرهنگ حفاظت از محیط زیست، بهترین ابتکار است. اینگونه برنامههای تربیتی و فرهنگی زمینهای را مهیا خواهند ساخت تا فرهنگیان مسئولیتشان را در حفظ محیطزیست در جامعه ادا کنند. پس حفظ فرهنگ ایرانیـ اسلامی در گرو حفظ محیط زیست است.
توجه به هنر
بدون شک راهاندازی برنامههای فرهنگیـ هنری و خلق انواع آثار هنری دیداری و ادبی، در ایجاد انگیزه، باور، تغییر تفکر نسبت به محیط زیست و حفاظت از آن، تأثیری عمیق و ماندگار دارد. با مطرحکردن مسائل و مشکلات زیستمحیطی، از دانشآموزان بخواهید راهحلهای متعدد برای حل آنها ارائه دهند. ارائه راهحل میتواند در قالب مقاله، خلق اثر هنری و ... باشد.
امروزه، در بیشتر کشورهایی که برای حفاظت از محیطزیست کار میکنند، ایجاد نمایشگاههای آثار هنری محیطی، بخشی از برنامههای فعالان محیط زیست بهشمار میرود. دانشآموزان با همکاری شما معلمان، همانند سایر افراد مسئولیتپذیر جامعه، میتوانند موضوعات محیط زیستی را در آثارشان بهخوبی انعکاس دهند و آثار ماندگار و تأثیرگذاری خلق کنند. با شیوه هنر محیطی و خلق اثر هنری با استفاده از بازیافت، میتوان به حفاظت از محیط زیست کمک کرد.