بهداشت مدرسه
-
دکتری برنامهریزی درسی
-
فاطمه امیری
۱۳۹۹/۰۷/۲۹
نقش توصیه های بهداشتی در کم شدن بیماری
اشاره
ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن آﻳﻨﺪهﺳﺎزان ﻛﺸﻮرند؛ ﺑﺪﻳﻦ سبب سلامت جسمی، رواﻧﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﻧﺎن ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺳـﻼﻣﺖ ﺣﺎل و آﻳﻨﺪه ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ.کودکان و نوجوانان ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﺸﻮر را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ کامل نشدن مهارتها و نیز ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻨﻲشان بیشتر آسیبپذیرند. پایه گذاری رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ در ﺳﻨﻴﻦ پایینتر صورت میگیرد. داﻧﺶآﻣﻮزان در ﺳﻨﻴﻦ پایینتر ﻗﺎدرﻧﺪ آموزشهای ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ را بهخوبی ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ، به کار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده و اﺟﺘﻤﺎع اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪ. لذا آموزش در مدارس و ﺑﺮﻧﺎمه ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻣﺪارس در ارﺗﻘﺎی ﺳﻄﺢ ﺳـﻼﻣﺖ داﻧـﺶآﻣـﻮزان و ﺟﻮاﻣـﻊ اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهای دارد. ﻣﺠﺮﻳﺎن اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻼش میکنند از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺎرﻛﺖ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ.
رسانهها و محاورات خانوادگی و اجتماعی در حوزه رعایت اصول بهداشت و بهویژه در زمان حاضر در رابطه با ویروس کرونا اطلاعات فراوانی به مخاطبان منتقل میکنند. بسیاری از این اطلاعات مفیدند اما بعضی از آنها بهگونهای منتقل میگردند که موجب ترس و نگرانی بسیار شدید کودکان میشوند و در برخی موارد ممکن است فوبیا و ترس نگرانکنندهای ایجاد کنند که به لحاظ روحی مناسب کودکان نیست و حتی بر آنها تأثیرات مخرب روحی و روانی دارد. حتی در مواردی صحت این اطلاعات و میزان درستی آنها مورد تأیید نیست. لذا سؤال اساسی این است که چگونه میتوان توصیههای بهداشتی را به کودکان آموزش داد و سلامت آنها را حفظ کرد و ارتقا بخشید.
یکی از اهداف آموزش ابتدایی، بهبود رشد و شکوفایی استعدادهای بالقوه و ایجاد رفتار بهداشتی صحیح در کودکان است. مدرسه بهعنوان یک مرکز و خانه دوم کودکان سهم مهمی در افزایش آگاهی و سطح بهداشتی دانشآموزان دارد. اهداف آموزش بهداشت و ارتقای سطح بهداشتی حیطههای شناختی، عاطفی و عملکردی را مدنظر قرار میدهند. این اهداف در سایه همکاری کادر اجرایی مدارس و وزارت بهداشت، بهخصوص معلمان و مربیان بهداشت، تحقق مییابد.
بهداشت در مدرسه به دو بخش جداگانه تقسیم میشود: 1) آموزش بهداشت، 2) بهداشت در مدرسه.
1. آموزش بهداشت خود دارای دو سطح است: روش آموزش بهداشت و حیطههای آموزش بهداشت.
2. بهداشت در مدرسه نیز به سطوح مختلف تقسیم میگردد: از جمله بهداشت کلاس، بهداشت سرویس بهداشتی، آبخوری، تغذیه، حیاط مدرسه، سیستم تهویه، بهداشت حیاط مدرسه و مشاعات (راهروها و نردههای پلکانها).
همچون سایر آموزشها، آموزش بهداشت نیز به برنامهریزی نیاز دارد. محتوای مناسب باید بهگونهای به دانشآموز منتقل گردد که ضمن ترغیب وی به فراگیری اطلاعات مفید، زمینه ترغیبش به رعایت بهداشت و نکات بهداشتی بهصورت خودجوش و درونی را فراهم سازد. بر این اساس هر سه حیطه شناختی، عاطفی و عملکردی محقق میگردد. این فرایند به برنامهریزی و همکاری کادر اجرایی و معلمان نیاز دارد. در ادامه، راهکارهایی در این حوزه پیشنهاد میگردد.
1. وظایف (مدیر، معاون)
- تدوین محتوای مناسب در قالب پوسترهای آموزشی و تابلوی اعلانات برای نصب در راهروها و کلاسها؛
- اجرای نمایش و قصهگویی، بهگونهای که دانشآموزان خود در آن نقش داشته باشند؛
- برگزاری مسابقات نقاشی و انشانویسی؛
- تهیه بروشور و روزنامهدیواری با عناوین مناسب و متناسب با سطح رشد شناختی، عاطفی و عملکردی دانشآموزان؛
- نصب بنرهایی با محتوای بهداشتی در مکانهای پراهمیت مثل آبخوری و سرویس بهداشتی؛
- تجهیز مدرسه به سیستم تهویه مناسب و تجهیزات بهداشتی موردنیاز از جمله وسایل و تجهیزات ضدعفونیکننده و پاککننده.
2. وظایف معلمان
• برنامهریزی برای بحث گروهی در کلاسها با اهداف رعایت بهداشت، اصول بهداشتی و عناوین مشابه و در سطح پیشگیری، آشنایی و درمان؛ در برخی موارد و طبق ضرورت، حتی ویروسها، علائم و نشانههای بیماری و انواع بیماریها با مشارکت دانشآموزان معرفی و بررسی میشوند.
• برنامهریزی و تدارک نمایشهایی با محتوای آموزشی متناسب با موضوعات بهداشتی و در سطح درک دانشآموز با بیانی ساده و نه هراسانگیز؛
• آموزش رعایت اصول بهداشتی نظیر شستن دستها و رعایت فاصله اجتماعی در مدرسه و در ارتباط با دوستان و همکلاسیها و حتی معلمان و کارکنان مدرسه؛
• آموزش راههای انتقال بیماری و نکات بهداشتی مرتبط با استفاده از سرویسهای بهداشتی در مدارس و آبخوریها و وسایل عمومی مشترک در کلاس مانند تخته و میز و صندلیها؛
• پخش فیلمهای آموزشی تهیهشده و نقد و بررسی آنها به زبان ساده و قابلفهم توسط دانشآموزان؛
• تأکید بر عدم استفاده از مواد غذایی عرضهشده در معابر و دکههای اغذیهفروشی و آگاهی از نحوه ضدعفونی کردن مواد خوراکی که احیاناً مجبور به تهیه و مصرف آنها هستند؛
• مقید کردن دانشآموزان به همراه داشتن وسایل شخصی و استفاده صحیح از آنها؛
• و در نهایت و مهمتر از همه، آموزش مهارت مقابله با استرس از طریق تقویت ایمان، مثبتاندیشی،و مشورت با دیگران.
والدین نیز میتوانند در این عرصه ضمن حمایت از برنامههای تدوین و اجراشده در مدارس، از طریق الگوهای رفتاری و رعایت هنجارهای بهداشتی این برنامهها را تقویت کنند. آنها میتوانند با تهیه مواد خوراکی مناسب و تغذیه بهداشتی و همچنین تهیه وسایل ضدعفونیکننده بهداشتی نظیر ژلهای شستوشو برای کودکان در ارتقای بهداشت فرزندانشان بکوشند و با اتخاذ تدابیر مناسب، از برنامههای تدارک دیدهشده توسط مراکز بهداشتی در سطح مدارس پشتیبانی کنند.
نتیجهگیری
مدرسه نهتنها محیطی برای آموزش، رشد و تکوین شخصیت روحی و اجتماعی دانشآموزان به شمار میآید بلکه پایگاهی مهم جهت تأثیرگذاری بر خانواده و اجتماع نیز هست. رسیدگی به وضعیت بهداشتی دانشآموزان ضمن بهبود وضع سلامت در سطح جامعه، منجر بهکاهش عوارض مالی ناشی از بیماریهای مزمن و گسترش روزافزون آنها میشود. رعایت اصول بهداشتی در مدارس با مدیریت، برنامهریزی و آموزش و توجه به نوع تغذیه و رفتارهای بهداشتی دانشآموزان امکانپذیر است و بیتوجهی به آن نهتنها به دانشآموزان بلکه به جامعه آسیب وارد میکند. نبود اطلاعات کافی و مناسب در مورد بهداشت مدارس و حفظ و ارتقای تندرستی دانشآموزان، مانع بزرگی بر سر راه تأمین حقوق آنان میباشد. از این رو باید گامهای بلندی در جهت حفظ سلامت دانشآموزان در مدارس برداشته شود.
منابع
1. زهتاب یزدی، یاسر.(1393). بهداشت مدارس و نقش آن در ارتقای سلامت دانشآموزان. دومین همایش ملی و تخصصی پژوهشهای محیط زیست ایران.
2. شاهمرادی، زینب.(1397). اهمیت بهداشت در مدارس و اصول بهداشتی. مرکز یادگیری تبیان.
3. (1387). مجموعه کتب آموزش بهورزی- بهداشت مدارس وزارت بهداشت و آموزش پزشکی، مرکز توسعه و ارتقای سلامت.
۵۴۵
کلیدواژه (keyword):
رشد مدرسه فردا,اندیشه,