دربارة کتاب
دینی و قرآن سال دهم
در ادامة
بازســـــــازی و متناسب‌سازی کتاب‌های دینی و قرآن با نظام
جدید آموزشی، نوبت به کتاب دینی و قرآن (3) رسیده که برای سال یازدهم بازسازی شده
است و در سال جاری در چرخة آموزش قرار می‌گیرد. موضوع‌های اصلی کتاب
عبارت‌اند از «نبوت، امامت، امام عصر(عج) و غیبت آن حضرت و وظایف ما در عصر
غیبت، فقاهت و اجتهاد و حکومت اسلامی در عصر غیبت». چند موضوع اخلاقی، اجتماعی و
احکامی نیز محور دیگر کتاب را تشکیل می‌دهند. بازسازی این کتاب
با توجه به ملاحظات زیر صورت گرفته است که به‌طور مختصر به اطلاع
دبیران محترم می‌رسد:
1. دورة متوسطة دوم از چهارسال به سه‌سال کاهش یافته است و در نتیجه، چهار کتاب دینی و
قرآن باید به سه کتاب کاهش پیدا می‌کرد. به همین دلیل، برخی از عنوان‌ها که در اولویت
دوم قرار داشتند، حذف شده‌اند. البته اندکی از محتوای دینی و قرآن(1) قبلی
به سال نهم منتقل شد و بخشی دیگر از محتوا در کتاب جدید سال دهم قرار گرفت که
حتماً همکاران مشاهده کرده‌اند.
2. ساعت درس دینی و قرآن
در دورة دوم متوسطه، برای رشتة علوم انسانی، به چهار ساعت در هفته و برای رشته‌های ریاضی، علوم
تجربی و فنی‌وحرفه‌ای به دو ساعت تغییر یافته است. مطابق با این تغییر، اکثر دانش‌آموزان دو ساعت
در هفته این درس را دارند و اقلیتی از آن‌ها چهار ساعت در هفته به این درس می‌پردازند. از این
جهت، لازم بود حجم کتاب‌ها برای چهار ساعت و دو ساعت متناسب‌سازی شود که به
تدوین دو کتاب با دو حجم متفاوت منجر شد. از آنجا که حجم کتاب رشته‌های ریاضی و
علوم تجربی و فنی‌وحرفه‌ای کمتر شده، برخی از عنوان‌های کتاب‌های قبلی از کتاب جدید‌التألیف این رشته‌ها حذف شده‌اند.
3. تغییر دیگری که در دورة
متوسطة دوم صورت گرفته، حذف دورة پیش‌دانشگاهی و آمدن دیپلم به پایة دوازدهم و انتقال
امتحان نهایی به این سال است. به‌عبارت دیگر، قبلاً دانش‌آموزان در پایة سوم متوسطه
که سال یازدهم تحصیلی بود، دیپلم می‌گرفتند و دانش‌آموزان فنی‌وحرفه‌ای وارد دورة پیش‌دانشگاهی نمی‌شدند. یعنی آنان کتاب
دینی و قرآن پیش‌دانشگاهی را نمی‌خواندند.
به همین دلیل، مباحث کتاب‌ها طوری تنظیم
شده بودند که موضوعات ضروری‌تر تا قبل از پیش‌دانشگاهی تمام شوند تا
دانش‌آموزان فنی‌وحرفه‌ای نیز آن مباحث را بخوانند. مبحث خانواده از این قبیل بود؛ این مبحث، به‌جای پیش‌دانشگاهی، در
کتاب سوم آمده بود. گرچه بهتر است این موضوع در آخرین سال تحصیلی آموزش داده شود.
لذا اکنون که همة دانش‌آموزان به پایة دوازدهم می‌روند، این موضوع به آن سال
منتقل خواهد شد.
4. نظرسنجی‌های انجام شده
در این سال‌ها گویای آن است که برخی مباحث مربوط به نبوت و امامت و حکومت اسلامی در
کتاب دینی و قرآن (3) مشکل‌تر از سایر کتاب‌ها هستند و حجم آن‌ها نیز بیشتر
است. برگزاری امتحان نهایی هم که در این سال انجام می‌گرفت، در مجموع سبب شده
بود این کتاب مشکل‌تر از سایر کتاب‌ها جلوه کند. در کتاب جدید که در سال تحصیلی جدید
به دست همکاران می‌رسد، تلاش شده است که پیچیدگی مباحث کمتر شود و
حجم کتاب نیز کاهش یابد.
همچنین، در نظرسنجی‌ها آمده بود که
برخی از مباحث، در این کتاب به شکل دیگری و در قالب دیگری تکرار
می‌شود. این نظر نیز مورد توجه قرار گرفته و برخی از مباحث که برداشت تکرار از
آن‌ها می‌شده، یا حذف شده‌اند یا به شکل روشن‌تری تدوین یافته‌اند.
5. همان‌طور که در کتاب
دینی و قرآن سال دهم مشاهده می‌کنید، در ابتدای هر درس از کتاب سال یازدهم نیز
یک یا دو صفحه از آیات قرآن کریم قرار گرفته است تا دانش‌آموزان، به تمرین قرائت
بپردازند و آموخته‌های سال‌های قبل را فراموش نکنند. دبیران محترم توجه داشته باشند که دانش‌آموزان، در دوره‌های ابتدایی و
متوسطة اول، قواعد روان‌خوانی و صحیح‌خوانی را آموخته‌اند و تمرین هم
کرده‌اند. از این رو، آنان باید بتوانند همة آیات قرآن را بخوانند. بنابراین،
روش قرائت این صفحه به این صورت است که در هفتة قبل، از دانش‌آموزان درخواست می‌شود در منزل
آیات درس بعد را تمرین کنند و در ابتدای جلسة بعد، آنان باید بتوانند آیات را
بخوانند. به‌عبارت دیگر، نیازی نیست که مثلاً در هفتة اول قرائت آیات را آموزش ببینند و
در هفتة بعد از آن‌ها پرسش شود. بلکه در هر هفته، آیات جدید از آن‌ها پرسیده و نمره داده می‌شود.
توجه داشته باشیم که این
آیات فقط برای قرائت هستند البته داخل هر درس ترجمة تعدادی از آیات که با موضوع
درس ارتباط دارند، آمده است تا در آن‌ها تدبر و پیامشان استخراج شود.
با توجه به نکات فوق،
کتابی که برای سال یازدهم تقدیم همکاران می‌شود، لازم است نقد و
بررسی شود و پیشنهادهای اصلاحی لازم، در طول سال برای گروه درسی قرآن و معارف
اسلامی ارسال شود تا ان‌شاءا‌لله در چاپ بعدی از آن‌ها استفاده
کنیم.
محمدمهدی اعتصامی، سردبیر رشد آموزش
قرآن و معارف اسلامی