فصل‌نامه «رشد آموزش تاریخ» در گفت‌وگویی با دکتر محمدعلی اکبری، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی به وضعیت آموزش تاریخ در مدارس و دانشگاه‌های ایران پرداخته است.
دکتر محمدعلی اکبری در پاسخ به پرسشی درباره ضرورت آموزش تاریخ در مدارس می‌گوید: «آموزش تاریخ در مدارس کشور را عمدتاً در ادامه ضرورت‌هایی می‌بینم که ناشی از پروژه دولت- ملت‌سازی مدرن در ایران معاصر است. از اوان مشروطه به بعد قرار بود ما به اصطلاح، از رعایای خیل سلطان به یک جامعه سیاسی با یک دولت و مرزهای مشخص تبدیل شویم؛ و این اتفاق، البته به تدریج، در چارچوب ایدئولوژی مسلط ناسیونالیزم در آن دوره تاریخی رخ داد. این پروژه یک ضلع فکری، مضمونی و محتوایی هم داشت و آن این بود که این واحد جدید، که یک جامعه سیاسی، یک دولت و یک جغرافیای سیاسی دارد، باید معنای جامعی هم داشته باشد که انسجام و همبستگی و تلقی «ما»ی بزرگ را فراهم کند. ذیل همین پروژه بود که موضوع تاریخ و آموزش آن در مدارس ضرورت پیدا کرد.»
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی در ادامه می‌افزاید: «به عبارت ساده‌تر، برای این به سراغ آموزش تاریخ رفتند که قصد فراهم نمودن محتوایی برای ظرف دولت- ملت جدید ایران را داشت. از این رو، باید نظامی از معناها و سمبل‌ها تولید می‌شد تا مردمی که در نظم جدید، به معنای جدید کلمه، به‌عنوان ملت تعریف می‌شوند احساس کنند که یک «ما» هستند، و این کار بر عهده درس تاریخ گذاشته شد. پس تاریخ می‌بایست آن معنا را تولید می‌کرد. این نحوه نگاه به تاریخ، در آموزش رسمی تاریخ در دوران پس از انقلاب هم ادامه پیدا کرد، با این تفاوت که قبل از انقلاب تأکید بیشتری بر باستان‌گرایی یا تاریخ ایران باستان بود برای تولید آن «ما». اما پس از انقلاب تأکید بر عصر اسلامی است. و الّا از حیث منطق مراجعه به تاریخ و منطق آموزش تاریخ ، همواره ما خط سیر واحدی را دنبال کرده‌ایم.»
در ادامه پاسخ به این سؤال، وی می‌گوید: «ما در دانشگاه‌هایمان دنبال آموختن یک علم به‌عنوان تاریخ نبوده‌ایم. بلکه به دنبال آموزش محتوایی در قالب یک ایدئولوژی و به نام علم تاریخ به دانشجویان بوده‌ایم تا آن‌ها را برای زندگی کردن در جامعه جدید سیاسی تربیت کنیم. من می‌خواهم از این مبحث این نتیجه را بگیرم که تفاوت آموزش تاریخ با سایر درس‌ها در این بود که آموزش تاریخ عمدتاً در اينجا، خودش به اصطلاح «موضوعیت» نداشت بلکه «طریقیت» داشت.»
** دریافت فایل PDF این مطلب
** فصل‌نامه رشد آموزش تاریخ، شماره ۶۶، پاییز ۱۳۹۶
** بایگانی رشد آموزش تاریخ