عوامل مؤثر در تغییر برنامه درسی ریاضی، عنوان مقاله‌ای است که در جدیدترین شماره فصل‌نامه «رشد آموزش ریاضی» منتشر شده است
نویسندة مقاله پس از اشاره به تعریف برنامة درسی، به سطوح آن اشاره کرده
است: «برنامه‌های درسی به فرم‌های مختلف می‌توانند نمایش داده شوند. تفکیک آن فرم‌ها
خصوصاً برای درک پیامدهای تغییر برنامه بسیار مفید است. یک تمایز معمول، بین سه سطح
برنامة درسی «قصد شده»، «اجرا شده» و «کسب شده» را اکر توضیح می‌دهد. به طور
سنتی برنامة درسی در سطح قصد شده عمدتاً تحت نفوذ سیاست‌گذاران برنامة درسی و
تولیدکنندگان برنامة درسی (در نقش‌های مختلف) قرار دارد. برنامة درسی اجرا شده به
طور خاص به دنیای مدارس و معلمان مربوط می‌شود و برنامة درسی کسب شده با دانش‌آموزان
سر و کار دارد.»
«تغییرات برنامة درسی» عنوان بخشی از این مقاله است. در این بخش می
خوانیم: «تغییرات برنامة درسی مدرسه‌ای می‌تواند متأثر از عوامل مختلف از جمله
تغییر سیاست‌های حکومت، تغییر سیاست در سطح کلان نظام آموزشی، تغییر نیازهای
اجتماعی، تغییرات علمی، یا تغییر مدیران ایجاد شود. پیشینة شکل‌گیری تغییرات برنامة
درسی ریاضی مدرسه‌ای در ایران شاهدی بر این ادعا است. با نگاهی به گذشته، عمده‌ترین
تغییرات در حوزة برنامة درسی ریاضی را می‌توان به شرح زیر ملاحظه کرد:
ـ دهة 40 شمسی (همراه با تغییر نظام آموزشی)
ـ دهة 60 شمسی (بعد از پیروزی انقلاب اسلامی)
ـ دهة 70 شمسی (همراه با تغییر نظام آموزشی)
ـ دهة 90 شمسی (همراه با تغییر نظام آموزشی)
نویسندة مقاله در ادامه به نقش معلمان در اجرای تغییرات اشاره کرده است:
«هر چند تغییر و پویایی لازمة حیات و کارامدی هر برنامة درسی است؛ اما آنچه از تغییر
مهم‌تر است زمینه‌سازی بسترهای لازم برای اعمال تغییرات است. تجربه نشان داده است
که معلمان در عمل تدریس خود بیش از آنکه دانش‌های آموخته شده دربارة تدریس و معلمی
کردن را فرا بخوانند تجارب تحصیلی خود را به خاطر آورده و ملاک عمل خود قرار می‌دهند.
آیزنر در این خصوص عقیده دارد که «معلمان اغلب به
همان روشی عمل می‌کنند که از دوران اولیة زندگی، شغل معلمی را در خود درونی کرده‌اند.»
این اعتقاد، معلمی را کاری می‌شمارد که
بیش از آنکه متأثر از ارادة امروز باشد، برآیندی از تجربه‌های دیروز است.
از این رو می‌توان انتظار داشت که معلمان که کارگزاران اصلی برنامة درسی
محسوب می‌شوند، بیشترین مقاومت را در مقابل تغییرات آموزشی از خود نشان دهند.»
نویسنده در آخر تأکید کرده است: «در حقیقت معلم کلاس درس را می‌توان رکن
اصلی آموزش با کیفیت ریاضی در مدرسه به حساب آورد. زیرا هر قدر هم که برنامه‌ریزی
درسی ریاضی دقیق و علمی انجام شود و روش‌های پیشنهادی تدریس ریاضی مبتنی بر تحقیق
و یافته‌های پژوهشی باشد، در صورت عدم استقبال معلمان ریاضی از آن‌ها، چه به دلیل
نداشتن باور به آن برنامه یا روش و چه به دلیل نداشتن دانش لازم، آن برنامه‌ریزی
محکوم به شکست خواهد بود.»
نویسنده: سهیلا غلام‌آزاد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه
مطالعات آموزش و پرورش
کلیدواژه‌ها:
برنامه درسی، سطوح برنامه درسی، عناصر برنامه درسی
* برای دریافت
فایل PDF این مقاله کلیک کنید.