فرایند خودخواری یکی از مهم‌ترین فرایندهای فیزیولوژیک سلولی است که در به وجود آمدن بسیاری از بیماری‌ها تأثیر دارد. فصل‌نامه «رشد آموزش زیست‌شناسی» در مقاله‌ای به این موضوع پرداخته است
در ابتدای مقاله می‌خوانیم: «خودخواری فرایندی متابولیک و تخریبی است که منجر به تخریب
ماکرومولکول‌های سلولی، مولکول‌های سمی یا اندامک‌های فرسودة سلول‌ها می‌شود و با
هدف استفادة مجدد از مواد غذایی و تجزیة آن‌ها به مولکول‌های سازندة قابل استفاده
در سایر فرایندهای آنابولیک یا تولید ATP از آن‌ها، حفظ هومئوستازی سلول یا به عنوان
واکنشی ایمونولوژیک رخ می‌دهد و شاید بتوان آن را نوعی کانیبالیسم درون سلولی
تعریف کرد.»
به گفتة نویسندة مقاله،
فرایندهای خودخواری به سه دستة بزرگ تقسیم می‌شوند:
ـ ماکرو
خودخواری (تخریب انتخابی یا غیرانتخابی اندامک‌ها یا مولکول‌های بزرگ)
ـ میکرو
خودخواری (تخریب انتخابی یا غیرانتخابی مولکول‌های کوچک)
ـ خودخواری
به کمک چاپرون‌ها (تخریب انتخابی پروتئین‌های محلول کوچک)
در این بین، ماکرو ماکرواتوفاژی
(که از این پس به اختصار خودخواری خوانده می‌شود) به علت تأثیر بر اندامک‌ها و
توانایی ایجاد و کنترل برخی بیماری‌ها نظیر پارکینسون، آلزایمر و هانتینگتون (اغلب
بیماری‌های مربوط به تخریب سلولی و یا تجمع پروتئین‌های نامناسب که می‌تواند منشأ
محیطی یا ژنتیکی داشته باشد) با اهمیت ویژه‌ای مطالعه شده است.
نویسندة مقاله فرایند
خودخواری را چنین شرح داده است: «خودخواری معمولاً در پاسخ به تنش‌های محیطی به
خصوص گرسنگی سلولی رخ می‌دهد. برای شروع آن ابتدا غشایی دولایه در اطراف مولکول
مورد نظر تشکیل می‌شود که به نام اتوفاگوزوم شناخته می‌شود و سپس ادغام لیزوزوم‌ها با این
کیسه‌ها و تولید اتوفاگولیزوزوم‌ها و تجزیة مولکول محصور به کمک آنزیم‌های
هیدرولاز اسیدی و در نهایت آزادسازی محصولات به درون سیتوپلاسم ادامه پیدا می‌کند.
مسیرهای خودخواری اولین بار در مخمرها کشف و مطالعه و 34 ژن مرتبط با این فرایند
گزارش شدند. مطالعات بعدی نشان‌دهندة حفاظت ژن‌ها و پروتئین‌های حاضر در این مسیر
بود؛ به‌طوری که 15 ژن کامل دست نخورده در پستانداران دیده می‌شد که خود نشان‌دهندة
اهمیت این مسیر است.»
نویسنده: پریسا ترابی
کلیدواژه‌ها: خودخواری ، رژیم کم کالری،
گرسنگی سلولی، راپامایسین، مسیر MTOR.
برای دریافت فایل PDF این مقاله کلیک کنید.