پرتیکان یکی از ایالات دوره امپراتوری هخامنشی بوده است که در متون و ادوار تاریخی مختلف با نام‌های گوناگون، و امروز با نام «فریدن» خوانده شده است. فصل‌نامه رشد آموزش تاریخ در مقاله‌ای به تاریخ و تحولات این ساتراپ در ازمنه باستان پرداخته است
در ابتدای مقاله درباره پری‌تاکن‌ها در دوره ماد می‌خوانیم: «پری‌تاکن‌ها (تاکن‌های آزاد) به‌خاطر عملکرد اساسی و حیاتی که در ظهور و بروز تمدن ماد داشتند به سرعت از قدرت نظامی و اقتصادی بیشتری برخوردار گردیده و در شکل‌گیری ارتش و نیروی اداری مادهای تازه‌نفس، به‌خصوص در سرزمین‌های جنوب شرقی این دولت، نقش بی‌بدیل ایفا نمودند.
سالیان متمادی از تحرکات و تأثیرات قوم مادی «پری‌تاکن» در متون تاریخی با نام‌های «پاراتاکناک» یا عناوین دیگری همچون «پاری تیکان»، «پری تیکان» یا «فری تیکان» یاد شده است.»
درباره موقعیت جغرافیایی این ساتراپ آمده است: «ساتراپ پری‌تاکن (پرتیکان) شامل سرزمین وسیعی بوده است که از طرف شرق تا گی (جی) یا اصفهان امروزی و از سوی غرب تا ایالت اکباتان (همدان) و جهت شمالی آن تا راگا (ری) و از دیگر سوی تا نواحی آنزان (شمال شرقی خوزستان) گسترده بوده است.
وجود دو شاهراه بزرگ تخت جمشید و ری که هر دو از «پری تیکان» عبور می‌کرده‌اند علاوه بر موقعیت مناسب اقتصادی بر اهمیت اداری و نظامی و سیاسی آن می‌افزوده است.»
«پارتاکن‌ها در دوره پارتیان» عنوان بخش دیگری از مقاله است. در این بخش می‌خوانیم: «با قدرتمند شدن پارت‌های آریایی و ظهور دولت‌شهرهای اشکانی، «بوم‌ساخت» فرهنگی اجتماعی پری‌تیکان تغییر و تحول اساسی یافت. اقتصاد لرزان این منطقه هر لحظه به وسیله کوچروان فرصت‌طلب تهدید می‌شد.
کارگزاران و ارتش‌سالاران دولت‌های ملی برای ایجاد امنیت و آرامش راه‌ها و کاروانیان و همچنین آموزش و آماده‌سازی نیروهای سواره‌نظام برای مقابله با دشمنان به ساخت و تجهیز پادگان‌های کوچک و بزرگ و احداث قلعه‌های نظامی پرداختند.
به‌نظر می‌رسد با این اقدام اندکی بر مشکلات فائق آمده و در دوره‌های متناوب، مردم «پری‌تیکان» و سرزمین‌های مجاورش در آرامشی نسبی به سر می‌برده‌اند.»
نویسنده: هدایت فرح‌بخش، دبیر تاریخ بوئین میاندشت
کلیدواژه‌ها: پری‌تیکان، ساتراپ، دوره باستان، فریدن
برای مشاهده فایل PDF این مقاله کلیک کنید