در «رشد آموزش علوم اجتماعی»
فصل‌نامه رشد آموزش علوم اجتماعی در جدیدترین شماره خود، مقاله‌ای را به موضوع
گزینش عقلانی اختصاص داده است. نظریه گزینش عقلانی بر آن است که با تبیین‌های بدیع و متفاوتی از رفتار آدمی، ساختارهای اجتماعی و تعامل این دو با یکدیگر، دریچه تازه‌ای را در تحلیل جامعه‌شناختی بگشاید.
«درآمدی بر نظریه گزینش عقلانی» توسط دکتر محمدجواد زاهدی و
پروین علی‌پور نوشته شده است. آن‌ها در تعریف و ابعاد نظریة گزینش عقلانی آورده‌اند: «نظریة گزینش عقلانی، جامعه را مجموعه‌ای از افراد می‌داند که کنش عقلانی دارند. یعنی براساس این نظریه، کنشگر، کنشی را انتخاب می‌کند که حداکثر فایده را برای او دارد... کنش
عقلانی در این منظر، کنش عقلانی معطوف به هدف در تعریف وی یا کنش مبتنی بر عقلانیت ابزار است. این افراد آگاه، مختار و هدفمند در هر شرایطی به‌دنبال بیشینه کردن سود خود هستند.»
در ادامه مقاله به مفروضات این نظریه نیز اشاره شده است: «براساس اصل موضوعه عقلانیت، فرض‌هایی ساخته می‌شوند که قابل تعمیم در کنش‌های اجتماعی و سطوح ساختاری و نهادی هستند. ترنر فرض‌های نظریه انتخاب عقلانی را به قرار زیر فهرست کرده است:
1. انسان‌ها هدف‌دار و هدف‌جو هستند.
2. انسان‌ها دارای مجموعه‌ای از ترجیحات یا منافع‌اند که به شکل سلسله مراتبی تنظیم یافته‌اند.
3. انسان‌ها در گزینش مسیرهای رفتاری خود به اشکال زیر به محاسبه عقلانی می‌پردازند.
سود مسیرهای مختلف رفتار با توجه به سلسله‌مراتب ترجیحات؛
هزینه‌های هر گزینه بر حسب منافع صرف‌نظر شده؛
بهترین راه بیشینه‌سازی منافع
4. بازتولید پدیده‌های اجتماعی هم‌چون ساختارهای اجتماعی، تصمیم‌های جمعی و نیز رفتار جمعی، نتیجة انتخاب‌های عقلانی افرادی است که به‌دنبال بیشینه‌سازی سودند.
5. پدیده‌های اجتماعی نوظهوری که از انتخاب‌های عقلانی ناشی می‌شوند، مجموعه‌ای از عوامل را برای انتخاب‌های عقلانی بعدی افراد فراهم می‌کنند به‌نحوی که عوامل تعیین‌کننده زیر را مدنظر دارند:
توزیع منابع در میان افراد
توزیع فرصت‌ها برای مسیرهای مختلف رفتار
توزیع هنجارها و تعهدات در یک موقعیت»
نویسندگان مقاله در ادامه به رویکردهای مختلف این نظریه پرداخته‌اند.
متن کامل مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 66، بهار 1394 منتشر شده است.