اصول مربوط به اندیشه، گفتار و رفتار، مجموعه اصول و پایه‌های اخلاقی سازنده ارتباط فرد با جهان پیرامونش است. فصل‌نامه رشد آموزش قرآن در مقاله‌ای به این اصول پرداخته است.
دکتر نفیسه نوید و مجتبی فائق نویسندگان مقاله‌اند. به گفته آن‌ها اصول مربوط به اندیشه عبارتند از: تزکیه، محاسبه، عبرت و سلامت قلب. نیکو سخنی، پرهیز از لغو و سکوت نیز اصول گفتارند. هم‌چنین خوش‌رفتاری و پرهیز از فواحش برخی از
اصول مربوط به رفتار هستند.
در توضیح اصل سلامت قلب چنین می‌خوانیم: «در قرآن کریم در دو آیه «قلب سلیم» ذکر شده است. در تفاسیر مربوط به این آیات نظرات مختلفی درباره قلب سلیم بیان شده است. برخی آن را «قلب سلامت یافته از شک و شرک» دانسته‌اند. برخی دیگر معنایی جامع برای آن در نظر گرفته و آن
را قلب خالص برای خدا و تهی از غیر او دانسته‌اند. در روایات نیز مفهوم قلب سلیم مورد توجه قرار گرفته است؛ از جمله در روایتی از امام صادق(ع) درباره معنای قلب سلیم چنین آمده است: القلب السلیم الذی یلقی ربّه و لیس فیه احد سواه: قلب سلیم قلبی است که خدا را ملاقات
کند در حالی که غیر از او در آن نباشد.»
درباره اصل سکوت هم آمده است: «اگر در سخن گفتن بلاغت است، در سکوت سلامت از لغزش‌هاست. درباره این‌که آیا سکوت همه جا ممدوح است یا خیر، باید گفته شود هدف از ستایش سکوت در آیات و روایات پرهیز دادن از پرگویی و سخنان لغو و بیهوده است و گرنه در بسیاری موارد سخن گفتن
واجب و سکوت حرام مسلم است. در این زمینه روایتی از امام سجاد (ع) وارد شده است که شخصی از ایشان می‌پرسد آیا سخن گفتن افضل است یا سکوت؟ امام (ع) در پاسخ می‌فرماید: هر کدام از این دو آفاتی دارد. هر گاه هر دو از آفت در امان باشند سخن گفتن از سکوت برتر است. عرض
کرد: ای پسر رسول خدا، این مطلب چگونه است؟
امام (ع) فرمود: این به دلیل آن است که خداوند متعال، پیامبران و اوصیا را به سکوت مبعوث و مأمور نکرد، بلکه آنان را به سخن گفتن مبعوث کرد. هرگز بهشت با سکوت به دست نمی‌آید، ولایت الهی با سکوت حاصل نمی‌شود و از آتش دوزخ با سکوت رهایی حاصل نمی‌شود. همه این‌ها به
وسیله کلام به دست می‌آید. من هرگز ماه را با خورشید یکسان نمی‌کنم. حتی هنگامی که می‌خواهی فضیلت سکوت را بگویی با کلام آن را بیان می‌کنی و هرگز فضیلت کلام را با سکوت شرح نمی‌دهی.»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش قرآن، شماره 48، بهار 1394 منتشر شده است.