بررسی ویژگیهای بنتونیت در «رشد آموزش زمینشناسی»
فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی در مقالهای به بررسی ویژگیها و کاربردهای «بنتونیت» که یک ماده معدنی از گروه رسهاست پرداخته است.
مازیار نظری و مژگان خجو نویسندگان این مقالهاند.
در مقدمه این مقاله آمده است: «بنتونیت یکی از خاکهای صنعتی است که مخلوطی نسبتاً پیچیده از چندین کانی رسی به حساب میآید و خاستگاههای متنوع شکلگیری آن، ارائه تعریفی ثابت از بنتونیت را بهعنوان یک خاک صنعتی دشوار میکند. نخستین بار در اوایل قرن بیستم چندین
زمینشناس بنتونیت را خاکی مرکب از یک شبه رس متبلور معرفی کردند که حاصل شیشهزدایی از توف و خاکسترهای آتشفشانی و تبلور آنهاست. وجود کانیهای آذرین متبلور مانند فلدسپاتها، کوارتز، بیوتیت، پیروکسنها و زیرکن همراه بنتونیت و بافت موروثی توف یا خاکستر آتشفشانی
این نظریه را تأیید میکرد. اما این تعریف نمیتوانست ذخایر عظیم بنتونیت با ساخت رسوبی و خاستگاه مبهم یا فاقد بقایای آتشفشانی را شامل شود.»
به گفتة نویسندگان مقاله، کاربردهای فراوان بنتونیتها به شدت متأثر از فرمول شیمیایی آنهاست. بر این اساس بنتونیتها را در سه گروه تقسیمبندی میکنند:
•بنتونیتهای سدیمدار
• بنتونیتهای کلسیمدار
• بنتونیت معروف به خاک اسیدی
کاربردهای هر یک از این بنتونیتها به شرح زیر است:
بنتونیت کلسیم:
در ماسه ریختهگری، جاذبهای روغن و گریس، فیلتر کردن و تصفیه، غذای دام و حیوانات اهلی.
بنتونیت سدیم:
گلهای حفاری، ماسه ریختهگری، گندله سازی، غذای حیوانات، نیازهای مهندسی عمران.
مونت موریونیت معروف به خاک اسیدی:
پوشش کف لانههای حیوانات خانگی، جذب گریس و روغن، روانسازی، ناقل رنگ و غیره.»
بنتونیت در ایرانعنوان بخش دیگری از این مقاله است. در این بخش آمده است: «ذخایر و منابع بنتونیت در ایران در شش ناحیه متمرکز شدهاند:
1. ناحیة بنتونیتی سمنان - ترود
2. ناحیة بنتونیتی البرز- آذربایجان
3. ناحیة بنتونیتی خاور ایران
4. ناحیة بنتونیتی ایران مرکزی
5. ناحیة بنتونیتی تفرش- تکاب
6. ناحیة بنتونیتی زاگرس»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی، شماره 79، زمستان 1393 منتشر شده است.