مقالهای از مجله «رشد آموزش زیستشناسی»
فصلنامه رشد آموزش زیستشناسی در شماره تابستان خود (شماره95) مقالهای با عنوان: «گویچههای سرخ داسی شکل و مقاومت به مالاریا» منتشر کرده است.
در چکیده این مقاله که توسط جلال عیسیخواجه کارشناس ارشد بیوشیمی و دبیر زیستشناسی شبستر نوشته شده، آمده است:
«کم خونی ناشی از گویچههای سرخ داسی شکل نوعی بیماری ژنتیک است که تا اندازهای ساختار هموگلوبین را تغییر میدهد. این هموگلوبین تغییر شکل یافته زمانی که اکسیژن حمل نمیکند، تمایل دارد به هموگلوبینهایی که اکسیژن خود را خالی کردهاند بچسبد و تجمع یابد. در این
صورت شکل گویچههای سرخ خون تغییر مییابد و در پی آن خون در سراسر بدن لخته میشود. بیماری کمخونی ناشی از گویچههای سرخ داسی شکل در آفریقا، که مالاریا در آن شایع است مشاهده میشود؛ زیرا این نوع کمخونی در برابر مالاریا تا حدی مقاومت نشان میدهد.»
نویسنده در بخشی دیگر از این مقاله آورده است: «هموگلوبین طبیعی (هموگلوبین N) و هموگلوبین داسی شکل (هموگلوبین S) تنها در دو آمینواسید با هم متفاوتاند. هموگلوبین (هر دو نوع N و S) 574 آمینواسید دارد. این آمینواسیدها در چهار زیر واحد بستهبندی شدهاند. دو تا از
این زیر واحدها، زیر واحدهای آلفا نامیده میشوند که هرکدام 141 آمینواسید دارند و کاملاً باهمدیگر برابرند. دو زیر واحد دیگر، زیر واحدهای بتا نامیده میشوند و 146 آمینواسید دارند. دو آمینواسیدی که هموگلوبین N و S در آن متفاوتاند در زیر واحدهای بتای پروتئینها
واقعاند. در هر کدام از این دو زیرواحد بتای هموگلوبین داسی شکل، یک آمینواسید با بار منفی با یک آمینواسید خنثی جانشین شده است، که به آن آمینواسید جهش یافته میگوییم. چون آمینواسید خنثی تمایل دارد به آمینواسیدهای دیگر متصل شود این آمینواسیدهای جهش یافتة خنثی
در ایجاد عمل توده شدن هموگلوبین S اکسیژنزدایی شده مهم هستند.
«ساز و کار داسی شدن گلبولهای سرخ»، «چگونه سلولهای داسی شکل در برابر مالاریا حفظ میشوند؟» و «چرا ژن سلول داسی شکل استمرار مییابد؟» بخشهای دیگر این مقاله است.
متن کامل این مقاله را میتوانید در فصلنامه رشد آموزش زیستشناسی (شماره 95- تابستان 1393) مطالعه کنید.