در «رشد آموزش جغرافیا»
«اختصاصات زمینشناسی بادهای 120 روزه، منبع پایانناپذیر انرژی پاک» عنوان یکی از مقالات جدیدترین شماره فصلنامه رشد آموزش جغرافیاست. در این مقاله به بادهای 120 روزه منطقه سیستان در ایران، ویژگیهای آن و نیز نیروی پاک و پایانناپذیر
آن پرداخته شده است.
بهروز صاحبزاده و مجیدعلی محمدی نویسندگان این مقالهاند.
در بخشی از این مقاله میخوانیم: «به دلیل ساختار زمینشناسی فروافتاده و موقعیت جغرافیایی ویژه منطقه سیستان، که در محاصره کوههای مرتفع شرقی هندوکش و فروافتادگی غربی کویرلوت قرار دارد، در این منطقه بادهای محلی متعددی به شرح زیر میوزند:
- بادقوس
- باد هفتم
- باد پلپلاسی (پرستو)
- باد قبله
- باد لوار
- باد 120 روزه
در توضیح بادهای 120 روزی میخوانیم: «وزش آن از اوایل اردیبشهت ماه شروع میشود و تا شهریور و حتی مهر ماه ادامه دارد که بهدلیل مدت وزش طولانی در طی 120 روز به این نام مشهور است. وزش بادهای شدید و طولانی مدت بادهای 120 روزه و دیگر بادها در منطقه سیستان بر مورفولوژی
منطقه تأثیر همهجانبه دارد و سبب فرسایش بادی و تشکیل تل ماسه ها میشود. حرکت شنهای روان در منطقه به فراوانی رخ میدهد و تنه درختان در جهت وزش باد خمیده میشود. نهرها، زمینهای کشاورزی و مسکن روستایی، جادهها و سایر سازههای انسانی مورد تهدید شن و ریگ روان
حاصل از اعمال انرژی حرکتی باد قرار میگیرند و مردم منطقه برای درامان ماندن از وزش بادهای گرم و شدید تابستانی و تلطیف هوا و خنک کردن فضاهای مسکونی، مسکنهای خود را با خشت خام، همراه با سقفهای گنبدی مرتفع و با بادگیرهایی پشت به جهت وزش باد بنا میکنند.»
نویسندگان مقاله درباره منشاء اصلی این بادها نوشتهاند: «منشاء اصلی وزش این بادها، توده پرفشار روی خزر و بعد از آن هوای سرد روی ارتفاعات هندوکش و هیمالیاست. بهعبارت بهتر با قویتر شدن توده پرفشار روی دریای خزر، این عامل بهعنوان عامل برتر به ایفای نقش میپردازد
و هوا را بهسوی کم فشاری در جنوب شرقی ایران میراند. هنگامی که توده پرفشار روی دریای خزر عقب نشینی میکند یا ضعیفتر میشود، هوای سرد روی ارتفاعات بلند هندوکش و هیمالیا به سمت کم فشار جنوب شرق ایران حرکت میکند که ابتدا جهتی شمالی شرقی دارد و زمانی که به خراسان
جنوبی میرسد جهتی شمالی پیدا میکند و سپس در سیستان به سمت جنوب شرق به حرکت شتابدار خود ادامه میدهد.»
متن کامل این مقاله را میتوانید در فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 107، تابستان 1393 مطالعه کنید.